در اهميت و فضيلت اين آيه همين بس كه از پيامبر گرامى اسلام صلی الله علیه واله نقل شده است كه ‏اين آيه به منزله‏ ى قلّه قرآن است و بزرگترين مقام را در ميان آيات دارد.( تفسير روح المعانى،آلوسی، ج 3، ص 10 و تفسير الميزان، ج 2، ص 354.)

  امام فخررازی  که از مفســرین ممتاز اهل سنت است در تفسیر32 جلدی خود با عنوان«مفاتیح الغیب»، با بررسی هایی که در سال های متعدد کرده ، ذیل توضیحاتی که در مورد عبارت«بسم الله الرحمن الرحیم» گفته، در عظمت و بزرگی موالی
مؤمنان علی علیه السلام اینگونه می‏نویسد:

   «أن الدلائل العقلية موافقة لنا، و عمل علي بن أبي طالب عليه السلام معنا، و من اتخذ علياً إماماً لدينه فقد استمسك بالعروة الوثقى في دينه و نفسه.»
   …هرکــه علی را به عنوان پیشــوای دینی خود برگزیند همانا به ریســمان محکم تمسک جسته که خودش و دینش را حفظ می‏کند. (مفاتیح الغیب-ج1-ص182)

 
و نیــز اقرار کرده کــه:

«أما أن علي بن أبي طالب رضي اللّه عنه كان يجهر بالتسمية فقد ثبت بالتواتر، ومن اقتدی فی دینه بعلی بن ابیطالب فقد اهتدی والدلیل علیه قوله:اللهم ادر الحق مع علی حیث دار».

اما این که علی بن ابی طالب رضی الله عنه بسم الله را بلند می خواند به تواتر اثبات شده، وهرکس در دینش به علی‏ بن ابیطالب اقتدا کند هدایت می‏شــود ودلیل براین سخن، فرمایش حضرت رسول خدا صلی الله علیه واله که فرمود: خداوندا! هرجا که علی هست حق را با او قرار بده. (همان، 180)

«الَّذِينَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِيماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ »
مؤمنان كسانى هستند كه (چون) مردم (منافق) به ايشان گفتند: بى شك مردم بر ضد شما گرد آمده (و بسيج شده) اند، پس از آنان بترسيد، (آنها به جاى ترس) بر ايمانشان بيافزود و گفتند: خداوند ما را كفايت مى‏ كند و او چه خوب نگهبان و ياورى است.

جزء3، آیه 173 سوره آل ‏عمران

عوامل تبليغاتى دشمن و برخى از مردمان ساده انديش و ترسو، به رزمندگان و مجاهدان تلقين و نصيحت مى‏ كنند كه دشمن قوى است و كسى نمى‏ تواند حريف آنان بشود، پس بهتر است درگير جنگ نشويد. امّا مسلمانان واقعى، بدون هيچ ترس و هراسى، با آرامش خاطر و با توكّل به خداوند، به آنان پاسخ مى ‏گويند.
بنابراین :
1 - در برابر تبليغاتِ توخالى دشمن نهراسيد. «فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِيماناً»
2- در جبهه ‏ها، مواظب افراد نفوذى دشمن باشيد. «فَاخْشَوْهُمْ»
3- قوى‏ترين اهرم در برابر تهديدات دشمن، ايمان و توكّل به خداست. «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»
4 - مؤمن وقتى در گرداب بلا قرار مى‏گيرد، توكّل و اتصال خود را با خدا بيشتر مى ‏كند. «فَزادَهُمْ إِيماناً»
5 - هم حركت و تلاش لازم است، هم ايمان و توكّل. «اسْتَجابُوا»، «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»

تفسير نور، ج‏2، ص: 202

فَاذْكُرُونىِ أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُواْ لىِ وَ لَا تَكْفُرُونِ؛

پس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم، و مرا سپاس گزاريد و كفر نورزيد و كفران نعمت من كنيد(بقره/152)

ياد كردن خدا تنها با زبان نيست، با دل و جان بايد خدا را ياد كرد. ياد خدا هنگام گناه و دست كشيدن از آن، ياد واقعى است. و بهترين نوع ياد كردن خداوند، نماز است كه فرمود: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي» «طه،14»

با اينكه شكر، يكى از مصاديق ذكر خداست، ولى نام آن جداگانه در كنار ذكر آمده و اين نشانه ‏ى اهميّت شكر، به عنوان مصداق بارز ذكر است.
خداوند، با انسان داد و ستد مى‏ كند و هيچ كارى از انسان را بى‏ بهره نمى ‏گذارد:
«فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ»، «أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ» «بقره، 40»، «فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ» «مجادله، 11»

امام باقر عليه السلام در ذيل اين آيه، يكى از مصاديق ذكر خدا را، تسبيحات حضرت زهرا شمردند كه 34 مرتبه الله اكبر، 33 مرتبه الحمد لله، و 33 مرتبه سبحان الله مى ‏باشد. «تفسير نور الثقلين، ج 1 ص 140»

تفسیرنور، محسن قرائتی،ج1،235

خداوند منّان در قرآن می فرماید:

فَاذْكُرُونىِ أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُواْ لىِ وَ لَا تَكْفُرُونِ؛

پس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم، و مرا سپاس گزاريد و كفر نورزيد و كفران نعمت من نكنيد(بقره/152)

ذكر: بمعنى ياد كردن است، در مقابل غفلت.
و براى ذكر سه مرتبه تصوّر می شود: لسانى، قلبى، شهودى.

أوّل-  ذكر لسانى: و آن ياد كردن خداوند متعال است بوسيله زبان، بطوريكه توجّه ذاكر در مرتبه اوّل بكلمات باشد. و سپس اگر توانست در ضمن كلمات بمعانى آنها توجّه كند، و اكثر مردم در مقام ذكر خواه قرآن باشد يا نماز يا أذكار مخصوص در اين حالتند.

دوم-  ذكر قلبى: و آن توجه كردن در مرتبه اوّل به مفاهيم أسماء إلهى است، و سپس اگر اقتضاء شد به كلمات هم توجّه مى ‏شود، و مراد از ذكر دائمى و تذكّر مستمر خداوند متعال اين نوع ذكر باشد كه انسان در همه حال خدا را متوجّه شده و او را حاضر و ناظر ديده، و هميشه و در همه جا خود را در زير نظر خداوند به بيند.
و اين حالت در متن سلوك الى اللّه است، يعنى حقيقت سلوك همين در ياد خدا بودن است در همه حالات فكر و عمل و حركت و سكون.

سوّم-  ذكر شهودى: كه براى خواصّ بوده، و آن فناء شخص انسان است، در نور بسيط و محيط و نامحدود خداوند متعال، بطوريكه مشاهده نكند مگر تجلّى نور جلال و جمال او را، و از خود و غير خداوند بكلّى غفلت كند.
و انسان به هر مقداريكه ذاكر و متوجه خدا گشته، و در هر مرتبه‏ اى از ذكر قرار گرفت: قهرا به همان اندازه با خداوند متعال ارتباط برقرار كرده، و در نتيجه مورد توجّه و عنايت و لطف او واقع خواهد شد.
البتّه كسيكه در ياد خداوند مهربان بوده، و خداوند او را ترك نكرده است پيوسته مشمول توجه و رحمت او خواهد بود.

تفسير روشن،حسن مصطفوی، ج‏2، ص: 262