دستوری در فضای مجازی در مورد شیوۀ صحیح قرآن به سر گرفتن در شب قدر منتشرشده که آنرا به علامه حسن زاده آملی نسبت داده اند.اما حقیقت چیست؟؟؟

متن منسوب

شیوه صحیح قرآن به سر نهادن در شبهای قدر: در آن بخش از دعا که قرآن ها را برابر چهره می گیرند،قرآن را به شکل استخاره باز کرده و روبروی چهره می گیریم. آنجا هم که بنا است قرآن بر سر گذاشته شود بدون این که صفحه باز شده تغییر کند آن را روی سر قرار دهید. به این شکل که قرآن به شکل باز شده و رو به بالا باشد. یعنی صفحات و نوشته ها رو به آسمان و جلد قرآن روی سر قرار می گیرد.بعد از برداشتن قرآن از سر آن صفحه را علامت گذارده یا شماره صفحه را حفظ کنید تا سر فرصت مطالعه کنید.آنچه در این 2 صفحه به دست شما رسیده، تقدیری است که در شب قدر مقدر شده. یعنی خوانشی است بر احوالات شما در سالی که پیش رو دارید. اینگونه است که آن چه در شب قدر نازل می شود سرنوشت یک ساله را معین می کند.خوشا به حال آنانی که در این چند شب، هر شبشان صفحه ای روشن تر و پسندیده تر از شب قبل دارد.

منبع: هزار و یک نکته حضرت علامه حسن حسن زاده آملی . التماس دعا”

اما پاسخ

این متن به چند علت صحت ندارد:

1.   چنین مطلبی در کتاب هزار و یک نکته علامه حسن زاده آملی وجود ندارد!

2. صرف نظر از ادبیات متفاوت این متن با ادبیات رایج علامه، چنین متنی در دیگر آثار دیگر ایشان نیز یافت نمی شود!

3. در این کتاب تنها از بسر گرفتن قرآن در نکته ۴۹۰ صحبت شده که برخلاف متن شایعه که به ظواهر توجه دارد، مخاطب را دعوت به توجه و حضور قلب می نماید!  "در لیالى قدر قرآن به دل كن، نه فقط قرآن به سر، كه اولى جوهر ذات تو گردد و دومى خارج از گوهر تو است." 

4. روایات متعددی از قرآن به سر گرفتن در شبهای قدر از معصومین (ع) وجود دارد و منظور این است که با پناه بردن به قرآن، در رأس همه امور ما قرآن قرار بگیرد و تمام شئون زندگی ما قرآنی شود.

5. ظاهر قرآن براى همگان قابل فهم است اما معمولا سرنوشتی که ادعا شده، از ظاهر آیات قابل برداشت نیست! فهم باطن قرآن نیاز به ابزارهای ظاهری و معنوی دارد که در اختیار عموم نیست.

سرّ پوشیدن لباس سیاه در عزاداری چیست؟وبعد از اين كه امير مؤمنان عليه السلام به شهادت رسيدند،‌ آيا اهل بيت آن حضرت در مصيبت از دست دادن ايشان لباس سياه پوشيده اند و برايش عزاداري كرده اند؟ آیاسندي در اين باره وجود دارد؟

سياه پوشي امام حسن (ع) در شهادت اميرمؤمنان (ع) 

طبق روايت معتبر در كتب اهل سنت، در فرداي خاك سپاري امير مؤمنان عليه السلام، فرزند بزرگ آن حضرت، يعني امام حسن عليه السلام در ميان مردم و جمعيت عزادار و سوگوار كوفه حاضر شد و خطبه ايراد كردند .

ايراد سخن آن حضرت در حالتي بوده است كه ايشان با لباس مشكي و عمامه سياه در ميان مردم ظاهر شد و از فضائل بي‌نظير آن حضرت سخن به ميان آورد.

اين روايت در كتاب «فضائل الصحابه» با سند معتبر اين‌گونه نقل شده است:

حدثنا عبد الله قال حدثني أبي نا وَكِيعٌ، عَنْ شَرِيكٍ، عَنْ عَاصِمٍ، عَنْ أَبِي رَزِينٍ، قَالَ: خَطَبَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ بَعْدَ وَفَاةِ عَلِيٍّ وَعَلَيْهِ عِمَامَةٌ سَوْدَاءُ، فَقَالَ: لَقَدْ فَارَقَكُمْ رَجُلٌ لَمْ يَسْبِقْهُ الأَوَّلُونَ بِعِلْمٍ، وَلا يُدْرِكُهُ الآخَرُونَ.
ابي زرين مي گويد: بعد از در گذشت علي [عليه السلام] ، (پسرش) حسن [عليه السلام] در حالي كه عمامه سياه برسر داشت براي ما خطبه خواند. و فرمود: مردي از ميان شما رفت كه از نظر مقام علمي كسي [جز رسول خدا] بر او پيشي نگرفت و بعد از او نيز همانند او نخواهد بود.

 أحمد بن حنبل، فضائل الصحابة، ج 2، ص600.

ذهبي همين روايت را (بدون اشاره به ماجراي شهادت اميرمومنان) در دو جاي كتابش از ابي رزين نقل مي كند، كه طبق اين گزارش، امام حسن عليه السلام لباس سياه برتن، و عمامه سياه بر سر داشتند:

شريك عن عاصم عن أبي رزين قال خطبنا الحسن بن علي وعليه ثياب سود وعمامة سوداء.
از ابي رزين روايت شده است كه حسن بن علي براي ما سخنراني كرد ، در حاليكه لباس سياه و عمامه سياه برتن داشت .

الذهبي الشافعي، سير أعلام النبلاء، ج 3، ص267 و ص272.

اين روايت، علاوه بر اين كه ساهپوشي امام حسن عليه السلام را در سوگ حيدر كرار بيان مي‌كند، از عمق مصيبت و عزادار بودن آن حضرت و بقيه اهل بيت عليهم السلام نيز حكايت دارد؛ چرا كه لباس سياه در بر كردن با عزادار بودن مي‌سازد.

اگر كسي توهم  نمايد كه عمامه سياه بستن ، سيره و عادت هميشگي صحابه بوده است، پس عمامه سياه امام حسن عليه السلام نشانه عزاداري نيست.
پاسخ اين گمان را خود همين روايت داده است؛ زيرا طبق اين روايت، ايشان علاوه بر عمامه سياه، لباس مشكي هم بر تن كرده بودند،‌ آيا مي‌توان گفت كه صحابه هميشه لباس مشكي هم مي‌پوشیدند؟؟؟

وَ مِنْ ءَايَاتِهِ أَنْ خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُون‏؛

و از نشانه ‏هاى او اين است كه شما را از خاك آفريد پس به ناگاه شما [به صورت‏] بشرى هر سو پراكنده شديد(روم/20)

در قرآن، يازده مورد تعبير «وَ مِنْ آياتِهِ» به كار رفته كه هفت موردش در اين سوره است.

اين آيات و قسمتى از آيات بعد نكات جالبى از دلائل توحيد و نشانه‏ هاى پروردگار را در نظام عالم هستى بازگو كرده، و بحثهاى گذشته را تكميل مى ‏نمايدو مى ‏توان گفت روي هم رفته بخش مهمى از آيات توحيدى قرآن را همين آيات تشكيل مى ‏دهد.
اين آيات كه همه با تعبير من آياته (يكى از نشانه ‏هاى خدا …) آغاز مى‏ شود و آهنگ مخصوص و لحن گيرا و جذاب و تعبيرات مؤثر و عميقى دارد مجموعا از هفت آيه تشكيل شده كه شش آيه آن پشت سر هم و يك آيه جداگانه است (آيه 46 همين سوره).

اين هفت آيه تقسيم‏ بندى جالبى از نظر آيات” آفاقى” و” انفسى” دارد، به طورى كه سه آيه در باره آيات انفسى (نشانه‏ هاى خدا در وجود خود انسان) و سه آيه در باره آيات آفاقى (نشانه ‏هاى عظمت پروردگار در بيرون وجود انسان) و يك آيه از آيات انفسى و هم از آيات آفاقى سخن مى‏ گويد.

قابل توجه اينكه آياتى كه با اين جمله شروع مى‏ شود در قرآن يازده آيه بيش نيست كه هفت آيه آن در همين سوره روم است، و دو آيه در سوره فصلت (آيه 37 و 39) و دو آيه در سوره شورى است (آيه 29 و 32) و مجموع اين يازده آيه حقا يك دوره كامل توحيد است.

آنچه را قرآن در اين آيات به آن اشاره مى‏ كند گرچه مسائلى است كه در بدو نظر براى عموم مردم قابل درك و تشخيص است، ولى با پيشرفت علم و دانش بشرى همواره نكته ‏هاى تازه ‏اى در زمينه آن براى دانشمندان آشكار مى ‏شود.

پیامها

بهترين راه خداشناسى، تفكّر در آفرينش است. «وَ مِنْ آياتِهِ» …

 نشانه‏ هاى الهى قابل شمارش نيست، آنچه گفته مى ‏شود اندكى از بسيار است.«مِنْ آياتِهِ»

 در ميان آفريده‏ ها، انسان بارزترين آنهاست. (آياتى كه درباره‏ ى نشانه‏ هاى قدرت الهى است، از انسان شروع مى‏ شود.) «مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ»

 خودشناسى، مقدّمه ى خداشناسى است. «مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ»

 منشأ وجودى همه‏ ى انسان‏ها خاك است. (تفاخرهاى بى‏ ارزش را كنار بگذاريم.) «مِنْ تُرابٍ»

در خاك، حسّ و حركت نيست، ولى در انسان هست و اين، نشانه‏ ى قدرت و عظمت پروردگار است. «خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ … تَنْتَشِرُونَ»

تفاسیرنور ونمونه

فضیلت

در تفسير مجمع البيان از پيامبر گرامى اسلام صلی الله علیه واله چنين آمده است:
من قرء سورة العنكبوت كان له من الاجر عشر حسنات بعدد كل المؤمنين و المنافقين:
” هر كس سوره عنكبوت را بخواند به تعداد تمام مؤمنان و منافقان، ده حسنه براى او نوشته مى ‏شود".

در باره تلاوت سوره عنكبوت و روم به خصوص در شب بيست و سوم ماه مبارک رمضان، فضيلت فوق العاده ‏اى وارد شده است تا آنجا كه در حديثى از امام صادق علیه السلام مى‏ خوانيم:

من قرء سورة العنكبوت و الروم فى شهر رمضان ليلة ثلاث و عشرين فهو و اللَّه من اهل الجنة، لا استثنى فيه ابدا، و لا اخاف ان يكتب اللَّه على فى يمينى اثما، و ان لهاتين السورتين من اللَّه مكانا؛
” هر كس سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان شب بيست و سوم تلاوت كند به خدا سوگند اهل بهشت است، و من هيچكس را از اين مساله استثناء نمى‏ كنم، و نمى‏ ترسم كه خداوند در اين سوگند قاطع من گناهى بر من بنويسد، و مسلما اين دو سوره در پيشگاه خدا بسيار ارج دارد” «ثواب الاعمال،ج4،ص147».

بدون شك محتواى پربار اين دو سوره و درسهاى مهم توحيدى آن، و برنامه‏ هاى سازنده عملى كه در اين دو سوره ارائه شده است كافى است كه هر انسانى را كه اهل انديشه و الهام و عمل باشد به بهشت جاويدان سوق دهد.

بلكه شايد تنها اگر از نخستين آيه سوره عنكبوت الهام بگيريم، مشمول‏سوگند امام صادق علیه السلام شويم، همان آيه ‏اى كه مساله امتحان عمومى انسانها را مطرح مى‏ كند و مى‏ گويد: همه بدون استثناء در بوته آزمايشها قرار مى‏ گيرند تا سيه ‏روى شوند آنها كه غش دارند.
چگونه ممكن است انسان اين آزمون عظيم را كاملا باور داشته باشد و خود را براى آن آماده نسازد، و اهل تقوا و پرهيزگارى نگردد؟

ساختار سوره

به طور كلى مى ‏توان گفت بحثهاى اين سوره در چهار بخش خلاصه مى ‏شود:

1- بخش آغاز اين سوره كه پيرامون مساله” امتحان” و” وضع منافقان” است و اين دو پيوند ناگسستنى با هم دارند، چرا كه شناخت منافقان جز در طوفانهاى امتحانات و آزمونها ممكن نيست.

2- بخش ديگرى كه در حقيقت براى دلدارى پيامبر ص و مؤمنان اندك نخستين از طريق بيان گوشه‏ هايى از سرنوشت پيامبران بزرگى همچون نوح و ابراهيم و لوط و شعيب است كه در برابر گردنكشانى همچون نمرود و ثروتمندان خودخواه قرار داشتند، ابزار اين مبارزه، كيفيت اين مبارزه و پايان آن، مشخص شده است تا هم دلدارى براى مؤمنان باشد و هم هشدارى براى بت‏پرستان سنگدل و ستمگر كه در عصر پيامبر ص بودند.

3- بخش ديگرى از اين سوره كه مخصوصا در اواخر سوره قرار گرفته از توحيد، و نشانه‏ هاى خدا در عالم آفرينش، و مبارزه با شرك، سخن مى‏ گويد، و و جدان و فطرت انسانها را در اينجا به داورى مى ‏طلبد.

4- قسمت ديگرى از اين سوره مباحث متنوعى پيرامون ضعف و ناتوانى معبودهاى ساختگى، و عابدان” عنكبوت صفت” آنها است و همچنين عظمت قرآن و دلائل حقانيت پيامبر اسلام و لجاجت مخالفان و نيز يك سلسله مسائل تربيتى همچون نماز، نيكى به پدر و مادر، اعمال صالح و طرز بحث و برخورد منطقى با مخالفان دور مى ‏زند.

تفسير نمونه، ج‏16، ص: 199

وَ وَصَّيْنَا الْانسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَ إِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بىِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلىَ‏َّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكمُ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُون‏،(عنکبوت،8)

و به انسان سفارش كرديم كه به پدر و مادر خود نيكى كند، و [لى‏] اگر آنها با تو دركوشند تا چيزى را كه بدان علم ندارى با من شريك گردانى، از ايشان اطاعت مكن. سرانجامتان به سوى من است، و شما را از [حقيقت‏] آنچه انجام مى‏داديد با خبر خواهم كرد.

اين نخستين بار نيست كه قرآن به اين مساله مهم انسانى اشاره مى‏ كند، در سوره های بفره آیه83،اسراء آيه 23 وسوره لقمان آيه 14 و 15 و احقاف آيه 15 نيز به اين موضوع مهم اشاره شده است.

در حقيقت اسلام برترين احترام را براى اين دو تن قائل است، كه حتى در صورت مشرك بودن، و دعوت به شرك كردن كه منفورترين كارها در نظر اسلام است باز حفظ احترام آنها را- در عين عدم پذيرش دعوت آنها به شرك- واجب مى ‏شمرد.

اين در واقع يكى از آزمايشهاى بزرگ الهى است كه در آغاز اين سوره به آن اشاره شده است، چرا كه گاهى آنها به سالهايى از عمر مى‏رسند كه نگهدارى و تحملشان مشكل مى‏شود، اينجا است كه بايد فرزندان، امتحان خود را در زمينه حق‏شناسى و اطاعت فرمان خدا بدهند، و از پدران و مادران به بهترين وجه نگاهدارى كنند.

نيكى به والدين يك امر انسانى است، نه فقط ايمانى. «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ» احسان و نيكى به والدين، بدون قيد و شرط است شرطِ نژادى، سِنّى، منطقه‏اى، علمى، اجتماعى، سياسى، اقتصادى و ايمانى ندارد، حتّى اگر كافر و مشرك باشند، بايد احسان كرد. امابرخی والدين منحرف براى انحراف فرزندان، كوشش مى‏ كنند.(جاهداک) احسان به والدين، مطلق و هميشگى است، امّا اطاعت از والدين، مشروط به آن است كه انسان را از خدا دور نكنند. (تفسیرنور)

این دور کردن از خدا ممکن است مستقیم باشد مانند اینکه از او بخواهد ازاوامر الهی سرپیچی کند یا غیرمستقیم مانند والدین جاهلی که با دخالت بی جادر امور زندگی فرزند از او اموری را بخواهند که موجب غضب وناخشنودی خداوند شود.(نظر شخصی)

از سعد بن ابى وقاص روايت شده كه گفت من نسبت بمادر خود نيكو رفتار بودم و چون اسلام اختيار نمودم، مادرم بمن خطاب نموده گفت: يا سعد، اين چه دينى است كه تو برگزيدى، بايد آن را ترك كنى و بآئين بت پرستى برگردى، و گرنه اعتصاب غذايى نموده هيچ نخورم و نياشامم تا بميرم و تو مورد سرزنش قرار گرفته و مردم بتو گويند اى قاتل مادر.
گفتم: مادرم از كارهاى خود دست بدار كه من دين اسلام را ترك نخواهم كرد.
روز اول مادرم چيزى نخورد و با گرسنگى خوابيد تا خورشيد طلوع كرد و باز از خوردن خويشتن‏دارى كرد و تا غروب آفتاب روز دوم گرسنه ماند تا آنكه مجبور شدم و گفتم بخدا سوگند اگر تو صد جان داشته باشى و يك يك از حنجره‏ ات بيرون بيايد من از دين خود دست بر نمى ‏دارم، اكنون تو دانى و بس آن قدر نخور تا بميرى.
مادرم در مقابل اين گفتارم تعجب كرد و چون استواريم را در آئين مقدس اسلام ديد دست از اعتصاب برداشته غذا خورد. در اين باره بود كه آيه مذكور نازل شد و فرمود «وَ إِنْ جاهَداكَ تا آخر».(مجمع البیان طبرسی،ج19،ص15)

أَوْفُواْ الْكَيْلَ وَ لَا تَكُونُواْ مِنَ الْمُخْسِرِين‏؛(شعرا181)

پيمانه را تمام دهيد و از كم‏فروشان مباشيد.

دراين آيه وآیات بعدی دو امر و دو نهى مشاهده مى‏ كنيم كه مكمّل يكديگرند. «أَوْفُوا وَ لا تَكُونُوا» و «زِنُوا لا تَبْخَسُوا»

در روايات آمده است:

كسانى كه عيب جنس خود را به مشترى نگويند، فرشتگان، آنان را لعنت مى ‏كنند و كسانى كه با مكر و حيله ديگران را فريب دهند، بدترين مردم هستند. 

كم فروشى، يكى از منكرات بزرگ اقتصادى است كه همه‏ ى آفات لقمه‏ ى حرام را به دنبال دارد.

كم فروشى، تنها در داد و ستد نيست، بلكه ممكن است افرادى در تدريس و طبابت و نظارت و مهندسى و شئون ديگر زندگى نيز كم فروشى كنند و چنان كه بايد حقّ ديگران را ادا نكنند.

مراعات حقوق همه‏ ى انسان‏ها لازم است، نه تنها مؤمنين. «لا تَبْخَسُوا النَّاسَ»

كم ‏فروشى، در هر چيزى ممنوع است و مخصوص پيمانه و ترازو نيست. «لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ»

 كم‏فروشى، نوعى فساد است و كسانى كه به جامعه ضربه‏ ى اقتصادى مى‏ زنند مفسد فى الارض هستند. زيرا نابسامانى‏ هاى اقتصادى، سرچشمه‏ ى از هم پاشيدگى نظام اجتماعى است. «لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ»

شناخت انحرافات موجود در جامعه، گام اوّل در اصلاح جامعه است.(تفسیرنور)

پیامبر صلی الله علیه واله در مورد کم گذاشتن در نماز می فرماید:

الصَّلاةُ كَيلٌ أو وَزنٌ ، فَمَن أوفى وُفِيَ لَهُ ، ومَن نَقَصَ فَقَد عَلِمتُم ما أنزَلَ اللّهُ عز و جل فِي المُطَفِّفينَ .

نمازپيمانه ياترازو است ـ هركس تمام بياورد، تمامش مى دهند وهركس كم گذارد، مى دانيدكه خداونددرباره كم فروشان چه نازل كرده است  .(اشاره به آیۀ ویل للمطففین)(الفردوس، 2 / 405)