دو نفر با هم به سفر مى رفتند، وقت غذا خوردن فرا رسيد، يكى از آنان پنج نان و ديگرى سه نان از سفره خود بيرون آوردند، در اين اثناء مردى از كنارشان عبور كرد، آنان رهگذر را به خوردن غذا دعوت نمودند و هر سه با هم نانها را تمام كردند، رهگذر خواست برود، پس عوض غذايى كه خورده بود هشت درهم به ايشان داد. درموقع تقسيم پول نزاعشان درگرفت 

صاحب سه نان به صاحب پنج نان مى گفت : درهمها را بالمناصفه تقسيم مى كنيم ، صاحب پنج نان مى گفت : اين تقسيم عادلانه نيست ، بلكه من پنج درهم و تو سه درهم مى برى ، به نسبت نانهايى كه گذاشته ايم . ولى طرف نپذيرفت تا اين كه خصومت به نزد حضرت اميرالمومنين عليه السلام بردند. على عليه السلام به آنان فرمود: برويد و با هم سازش ‍ كنيد و در اين موضوع بى ارزش نزاع و اختلاف مكنيد، گفتند: در هر صورت شما حق را براى ما بيان بفرماييد، پس آن حضرت عليه السلام درهمها را به دست گرفت و هفت درهم به صاحب پنج نان داد و يك درهم به آن كه سه نان داشت و به آنان فرمود: مگر نه اين است كه هر يك از شما دو نان و دو سوم نان (كه هشت ثلث مى شود) خورده ايد گفتند: بله . فرمود: بنابراين نانى كه رهگذر مصرف كرده هفت ثلثش ‍ از صاحب پنج نان و يك ثلثش از صاحب سه نان بوده و روى همين نسبت پولها تقسيم مى شوند

منبع: * فروع كافى ، كتاب القضا، باب النوادر، حديث 10.

        *تهذيب ، كتاب القضا، باب الزيادات فى القضايا، حديث 12

مردى يهودى از اميرالمومنين عليه السلام از مقدار خواب اصحاب كهف پرسش نمود. امام عليه السلام بر طبق آيه شريفه قرآن : ولبثوا فى كهفهم ثلاثماه سنين و ازدادوا تسعا؛ *  ؛ و آنها در كهف كوه سيصد سال ، نه سال هم زيادتر درنگ كردند،  به او پاسخ داد.

يهودى گفت : ما در كتاب آسمانيمان سيصد سال يافته ايم .

امام عليه السلام فرمود: سال شما شمسى است ، وازما قمرى است . **

مؤ لّف : گفته شده كه سال شمسى نزد يهودى 365 روز مى باشد بنابراين در سيصد سال شمسى نه سال قمرى اضافه مى شود بدون كم و زياد. و نيز اخبارى در اين باب از عترت طاهرين آن حضرت عليهم السلام وارد شده چنانچه از امام صادق عليه السلام نقل شده كه آن حضرت درباره مردى كه با ديگرى قرارداد بسته بود چاهى به عمق ده قامت و اجرت ده درهم برايش حفر كند و آن مرد تنها به مقدار يك قامت حفر كرده خواست اجرت خود را بگيرد فرمود: ده درهم به پنجاه و پنج سهم تقسيم مى شود، قامت اول يك سهم ، قامت دوم دو سهم كه به ضميمه اول مى شود سه سهم . قامت سوم سه سهم كه به اضافه اول و دوم مى شود شش سهم و… ***    و فلسفه اين تقسيم اين است كه حفر زمين هر چه پايين تر رود دشوارتر مى گردد و به نسبت دشواريش آن حضرت عليه السلام اجرتش را قسمت كرده است . آرى ، و اساس در علم فرائض و حساب نيز اميرالمومنين عليه السلام بوده و دوست و دشمن اين دانش را از او فراگرفته اند، چنانچه در تاريخ طبرى آمده كه حارث همدانى از جمله شاگردان برجسته و ممتاز آن حضرت در علم فقه و فرائض و حساب بود و شعبى مى گويد: من اين دانش را نزد حارث شاگردى كرده ام .

   * سوره كهف ، آيه 24

  **تفسير مجمع البيان

***فروع كافى ، كتاب القضاء، باب النوادر، حديث 3.

‏ در نامه‏ ي 31 حضرت امام علی عليه‏ السلام خطاب به حضرت امام حسن عليه ‏السلام می فرمايد:

فان العاقل يتعظ بالادب و البهائم لا تتعظ الا بالضرب.خردمندان، قابل تاديب و تربيت هستند و بهائم جز از طريق تنبيه، پرورش نمي‏يابند.

   در تربيت انسان، دو روش اعمال می شود:

• روش اول، تربيت بمعنای واقعی است و مباني اساسي آن فهم و تعقل است. اين روش مي‏گويد: در تربيت افراد، بايد از قدرت فهم آنها استفاده نمود و به آنها در ارزيابي عقايد و انديشه‏ ها کمک نمود. همانطور که در پيش گفته شد، آموزش نيز به دو صورت انجام مي‏گيرد. آموزشی که جنبه‏ ي تربيتی دارد، مبتني بر بکار انداختن فهم و استفاده از نيروي تفکر است، به اين معنا که کسب عادات، فرا گرفتن، مهارتها، بررسي نظريات، مقايسه‏ ي نظامهاي فکري، انتخاب هر نظام و مطالعه رفتار اخلاقي، همه بايد مبتني بر فهم و تعقل باشد. اين جريان تربيتي، اختصاص به انسان دارد.

• روش دوم عادات دادن طرف است که مبتني بر تکرار و تمرين و تداعي معاني و تلقين پذيري است. اين روش هم در مورد حيوانات بکار مي‏رود و هم در آموزش انسان از آن استفاده مي‏شود. در عادت دادن، صرف مجاورت دو امر و تکرار اين مجاورت، سبب مي‏شود که موجود زنده از يک امر به امر ديگر، منتقل شود. گاهي رفتاري از موجود زنده سر مي‏زند، مربي براي تثبيت اين رفتار در موجود زنده، به محض مشاهده آن به او پاداش مي‏دهد و همين امر سبب تثبيت آن رفتار در موجود زنده مي‏شود. بايد عادت دادن را جريان شرطي، تشکيل دهد و وقتي اين روش در مورد انسان بکار رود و موضوع آموزش، عقايد و نظريات خاص باشد، علاوه بر تکرار، ارائه ‏ي موضوع مورد نظر، فرد را به پذيرش بدون چون و چرا ترغيب مي‏نمايند. به سخن ديگر، فرد در اثر برخورد به يک عقيده يا يک اصل يا يک نظريه و تکرار اين امر، خود بخود آن را مي‏پذيرد. در اين جريان، تکرار و تمرين جاي فهم را گرفته و تلقين پذيري جاي تقعل را احراز مي‏کند. متاسفانه، همان طور که گفته شد، روش عادت دادن در مورد انسان نيز بکار مي‏رود. البته مربيان واقعي اجراي اين روش را در مورد انسان، امري مخالف تربيت تلقي مي‏کنند. در سخن حضرت، تربيت و پند گيري از طريق فهم و تعقل به انسان اختصاص يافته و پرورش يا عادت دادن از طريق تنبيه، مخصوص حيوانات است. آموزش لفظی مطالب نيز جنبه تربيتی ندارد.

   برهمین اساس  در گفتار حضرت علی عليه‏ السلام، دانشی که به اين صورت آموخته شود، پست ترين دانش و دانشی که در عمق شخصيت فرد نفوذ کند، دانشی والا تلقی شده است.

حضرت علی(علیه السلام) هشت مورد را به عنوان خیانت قلب مانع استجابت دعا عنوان و راه‌های گشایش درب‌های استجابت را بیان کرده است.

شخصی نزد حضرت علی(علیه السلام) راجع به آیه شریفه «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم»(غافر/60)، سۆال کرد: چه شده است که ما خدا را می‌‌خوانیم، ولی جواب داده نمی‌‌شود؟!حضرت فرمود: همانا قلب‌‌های شما با هشت خصلت خیانت کرد.

• نخست اینکه شما خدا را شناختید، ولی حقش را همان‌گونه که واجب کرده است، ادا نکردید. از این رو این شناخت برای شما سودی نداشت.
• دوم اینکه شما به فرستاده خدا ایمان آوردید، ولی به روش و سیره وی عامل نبودید و شریعت وی را از بین بردید. پس فایده ایمان شما چیست؟!
• سوم اینکه شما قرآن را خواندید، ولی آن را به کار نبستید. گفتید چشم اطاعت می‌کنیم، ولی مخالفت کردید.
• چهارم اینکه گفتید از آتش جهنم می‌‌ترسید، ولی هر لحظه با انجام گناهان به آن نزدیک شدید. پس ترس شما کجاست؟!
• پنجم اینکه گفتید مشتاق بهشت هستید و حال آنکه هر لحظه کاری می‌کنید که شما را از آن دور می‌‌سازد. پس اشتیاق شما کجاست؟
•  ششم اینکه از نعمت‌های الهی بهره‌ مند می‌‌شوید، ولی شکر آن‌ها را به جای نمی‌‌آورید.
•  هفتم اینکه خداوند به شما فرمان داد با شیطان دشمنی کنید و فرمود: «همانا شیطان دشمن شماست پس او را دشمن خود بدانید» ولی شما بدون مخالفت با او دوستی کردید.
• هشتم اینکه تنها عیوب مردم را می‌‌بینید و از عیب‌‌های خود غافل هستید. شما در حالی که خود به سرزنش کردن سزاوارترید، دیگران را ملامت می‌‌کنید. با این اوصاف کدام دعای شما مستجاب شود؟! شما در‌ها و راه‌‌های دعا را به روی خود بسته‌ اید. از خدا پروا داشته باشید و کار‌هایتان را درست کنید و باطن خویش را خالص سازید و امر به معروف و نهی از منکر کنید تا خداوند دعاهای شما را مستجاب کند».

منبع:اعلام الدین فی صفات المومنین، ص 269

حق خـداچیست؟

 حضرت امیرالمومنین(علیه السلام) می‌فرماید: «وَ اسْتَعِینُوا اللَّهَ علَى أَدَاءِ وَاجِبِ حَقِّهِ»(نهج ‏البلاغه، خطبه‏99)،

«نَحْمَدُهُ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ وَ نَسْتَعِینُهُ عَلَى رِعَایَةِ حُقُوقِهِ»(نهج ‏البلاغه، خطبه‏100) خدایا کمکم کن تا بتوانم  تا بتوانم حق تورا انجام دهم «وَ لَمْ یُطِیعُوكَ حَقَّ طَاعَتِكَ»(نهج ‏البلاغه، خطبه 109) فرشته‌ها که دائماً در حال عبادتند آنها هم قادر نیستند حق خدا رابدهند. 

***«حَقُّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى الْعِبَادِ أَنْ لَا یُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً»(توحید صدوق، ص‏28)؛ حق خدا این است که برای خدا شریک قائل نشویم. یعنی یکتا پرستی. خدا انحصار طلب است.

می‌گویند: به نام خدا و به نام خلق! اولین حق خدا این است که کسی جز او را نپرستیم. حق خداوند این است که به او شرک نورزیم یعنی کنار خدا کس دیگری را قرار ندهیم. حدیث داریم که کسی که این از دهانش بیرون بیاید، برای خدا شریک قرار داده و توحیدش لق است و اخلاص ندارد و مشرک است.  خدا سایه فلانی را از سرم کم نکند فلانی اگر نبود من بدبخت بودم!           یعنی نمی‌گوید خدا بلکه می‌گوید فلانی! می‌گوید: اگر این چاه آب نبود که مرده بودیم. این دکتر اگر نبود ما مرده بودیم! بابا خدا بود منتها خدا کارهایش را از طریق وسیله. . . می‌ کند.

*** «عِبَادَ اللَّهِ أُوصِیكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّهَا حَقُّ اللَّهِ عَلَیْكُمْ»(نهج ‏البلاغه، خطبه 191)

حق خدا تقوا است. برای خدا حریم قایل شویم. کاری که خدا دوست ندارد انجام ندهیم.  حلقه طلا برای مرد حرام است. برادر جان! مرد نباید طلا بیندازد.  خدا!!! یا  خانم!!!  داریم که حتی فرشته‌ها هم نمی‌توانند حق خدا را بدهند. «وَ لَمْ یُطِیعُوكَ حَقَّ طَاعَتِكَ» فرشته‌ها که دائماً در حال عبادتند آنها هم قادر نیستند حق خدا رابدهند معنای شرک این نیست که حتماً آدم بت پرست باشد اگر گفتند: قانون خدا این است شما هم گفتید قانون سازمان ملل این است، همین که یک چیز را در برابر خدا قرار دادی این شرک است.

***  عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: «سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع مَا حَقُّ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ قَالَ أَنْ یَقُولُوا مَا یَعْلَمُونَ وَ یَقِفُوا عِنْدَ مَا لَا یَعْلَمُونَ»  (كافی، ج‏1، ص‏43)  حق خدا این است که بگویی آنچه را که می‌دانی و هر چه را نمی‌دانی نگو.

وقتی می‌پرسند و نمی‌دانی بگو: بلد نیستم.

***«وَ لَكِنْ مِنْ وَاجِبِ حُقُوقِ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ النَّصِیحَةُ بِمَبْلَغِ جُهْدِهِمْ»( نهج البلاغه، خطبه 216)     یکی از واجبات الهی، یکدیگر را به اندازه توان ،نصیحت کردن، وبرپاداشتن حق ویاری رساندن به یکدیگر است.    دلسوزی برای مردم از حقوق الهی است دلت برای مردم بسوزد.

شخصی می گفت :خانمی در خیابان کیف پول ومدارکش افتاد وبدون اینکه متوجه شود رفت.به شوهرم گفتم بریم دنبالشون وبهش بدیم یا حداقل برداریم وپیداش کنیم وبدیم ولی گفت:می خواست موظب باشه .وبعد بلافاصله ماشین دیگری رسید وجوانی آن را برداشت ورفت. بنابراین کسی اگر دلش برای مردم نسوزد حق خدا را انجام نداده است. وامثال این مورد.

چقدرحق خداوند را به جا می آوریم؟؟؟!!!

مرحوم کلینی از امام علیه السلام نقل می کندکه در یکی از جبهه های جنگ ،سیلی آمدوبین رسول اکرم  صلی الله علیه واله وسپاهیانش فاصله شد.نیروهای رزمی آن حضرت در آنطرف قرار گرفتند وحضرت تنها ماند.دشمن هم فرصت را غنیمت شمرد ویکی از آنها خودرا کنار حضرت رساند. شمشیرکشید وگفت «مَن یُنجیک مِنّی» سپاهیانت که آن طرفندوتوتنهایی  بین شمشیرمن وتو هیچ فاصله ای نیست  چه کسی تورا نجات می دهد؟ حضرت در کمال شهامت فرمودند :«ربّی وربّک» یعنی بین شمشیرتیز تو وسر من قدرت غیبی فاصله است.  درهمین حال آن شخصی که مشرک بود سُر خورد وبه زمین افتاد خودش یه طرف وشمشیرش هم یک طرف.  حضرت برخاست وبالای سر او شمشیر کشیده وفرمودند: «من ینجیک» حالا تورا چه کسی از دست من نجات می دهد؟ عرض کرد :«جودک وکرمک» کرم وبزرگواری تو! حضرت فرمودن :برو که بخشیدم.  این پیغمبری است که می شود «رحمة للعالمین» ،می شود « لا تُکَلَّف الا نفسک»، می شود «عَلَّمَه شدید القوی» ومی شود کسی که هنگام قبض روح ،حضرت عزرائیل سلام الله علیه از او اجازه می گیرد.

حضرت آیت الله جوادی املی