با توجه به فرارسیدن ایام ماه مبارک رمضان وآغاز رسالت مبلغین عزیز، برخویش نه فقط وظیفه ، که فریضه نیز می دانیم تا ضمن قدردانی وسپاسگزاری از همه کسانی که نکته هایی را از آنان فرا گرفته ایم و یا فرا خواهیم گرفت، درراستای  ابلاغ کلام واهداف این بزرگان  کوشش خودرا به کار بسته وخود نیز از آن بی بهره نمانیم.

هرچند گفته اند:

اگر هست مرد از هنر بهره ور

هنر خود بگوید نه صاحب هنر

چشمان امید ما نیز می گوید که این «نکته ها» ، شما را مطبوع می آید و مقبول می افتد ،ان شاءالله.

   واما نکتۀ اول

برخی بر این پندارند که عبارت «مداد العلمآء افضل من دمآء الشهدآء» حدیث نیست و در کتاب های حدیثی ما دیده نشده است . و برخی دیگر که آن را حدیثی از معصوم علیه السلام می دانند، گاه به صورت «مداد (یا قلم) دانشمندان از خون شهیدان برتر است » ترجمه و معنا می کنند . باید توجه داشت که مضمون این عبارت، از «امام صادق علیه السلام » است و در یکی از کتاب های چهارگانه و گرانسنگ حدیثی شیعه، یعنی «کتاب من لا یحضره الفقیه » اثر محدث صادق و صدوق شیعه، «شیخ صدوق » ، نقل شده و سپس در کتاب های دیگری، مانند «بحارالانوار» نیز آمده است; اما متن کامل و دقیق این حدیث پر ارز و پر مغز بدین گونه است:

«اذا کان یوم القیامة جمع الله عزوجل الناس فی صعید واحد ووضعت الموازین فتوزن دمآء الشهدآء مع مداد العلماء فیرجح مداد العلمآء علی دمآء الشهدآء» _{(کتاب من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، تصحیح علی اکبر غفاری،ج 4، ص 398)}

یکی از اشتباهات بزرگی که ممکن است در ترجمه یک متن عربی و بویژه در ترجمه آیات و روایات صورت بگیرد، این است که یک واژه عربی را که در زبان فارسی نیز کاربرد دارد، به همان معنا و مفهومی که در زبان فارسی رایج یا رایجتر است ترجمه و معنا نماییم، در صورتی که گاه امکان دارد ترجمه و معنای آن واژه عربی بدین گونه نباشد .

یکی از این واژگان، واژه «مداد» است که در این حدیث شریف به معنای «مداد» یا «قلم » و یا «وسیله نوشتن » نیست; بلکه به معنای «مرکب » و «جوهر» قلم و مایعی است که وسیله نوشتن، مانند نی، را در آن می زده یا به آن آغشته می کرده اند و سپس با آن وسیله، مطالب خود را می نوشته اند و به تعبیر دیگر، «مداد» مظروف برای وسیله نوشتن است نه ظرف برای آن . به همین جهت هم، در حدیث پیشگفته، این مایع نوشتن را با خون شهیدان که مایع است، مقایسه و ارزشگذاری کرده اند و خداوند کریم در قرآن مجید نیز به آب دریا که مایع است، مثال زده و فرموده است: «قل لو کان البحر مدادا لکلمات ربی . . .» ; «بگو: اگر دریا برای سخنان پروردگارم مرکب می بود، . . .»

از همین روی و رای، ترجمه و معنای صحیح این حدیث شریف بدین گونه خواهد بود:

«آن هنگام که روز رستاخیز شود، خدای بزرگ مردمان را در سرزمینی گرد هم آورد و ابزارهای سنجش بر نهند . و چون خون های شهیدان با مرکب قلم دانشمندان بسنجند، مرکب قلم دانشمندان بر خون های شهیدان برتری یابد .»

لطفا منتظر نکته هایی بعدی باشید

_{پایگاه اطلاع رسانی حوزه، مجله مبلغان،بهمن 81، شماره 37}