ابو يوسف فسوي در كتاب المعرفة والتاريخ با سندي كه تمام راويان آن از راويان بخاري و يا مسلم هستند مي نويسد: 

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأُوَيْسِيُّ، ثنا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ أَبِي عَوْنٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ الثَّقَفِيِّ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ الْحَنَفِيِّ، قَالَ: رَأَيْتُ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ عليه السلام أَخَذَ الْمُصْحَفَ فَوَضَعَهُ عَلَي رَأْسِهِ حَتَّي لَأَرَي وَرَقَهُ يَتَقَعْقَعُ، ثُمَّ قَالَ: ” اللَّهُمَّ إِنَّهُمْ مَنَعُونِي أَنْ أَقُومَ فِي الْأُمَّةِ بِمَا فِيهِ، فَأَعْطِنِي ثَوَابَ مَا فِيهِ … .

از ابو صالح حنفي نقل شده است كه ديدم علي بن أبي طالب عليه السلام را كه قرآن را مي گرفت و بر سر مي گذاشت؛ تا جائي كه من صداي حركت ورق هاي آن را مي شنيدم . سپس مي فرمود: خدايا آن ها مانع شدند كه من در ميان امت حكومت نمايم؛ پس خدايا ثواب آن را به من عطا فرما …(روايت معتبر)

المعرفة والتاريخ، ج 2، ص751.

* دعا و استغفار

حضرت على بن ابى طالب علیه السلام فرمود: بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعاى زياد. اما دعاهاى شما دافع بلا از شماست. و اما استغفار شمااز بين برنده گناهان است.( امالى شيخ صدوق، ص 61)

لذا از وظايف روزه داران در اين ماه، دعا و درخواست حوايج از حضرت حق است كه بنده احساس نياز به پيشگاه بى نياز كرده، و دستهاى احتياج خويش را به درگاه او دراز مى كند.

* روزهاى ماه رمضان

رسول خداصلی الله علیه واله فرمود: اى مردم ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به شما رو كرده است، ماهى است كه پيش خدا بهترين ماه است و روزهايش بهترين روزها و شبهايش بهترين شبها و ساعاتش بهترين ساعات. (همان،ص93)

* اعتكاف

رسول خداصلی الله علیه واله فرمود: اعتكاف در يك دهه از ماه مبارك رمضان برابر با ثواب دو حج و دو عمره است.(وسائل الشيعه، ج 7، ص 397)

بنابراین در ايام و ليالى مقدسه اى، طبق روايات رسيده از ائمه معصومين (عليهم السلام) مستحب است كه هر مسلمانى در صورت امكان دهه آخر ماه مبارك رمضان را در مسجد معتكف شود، كه پيامبر اكرم(ص) در تمامى عمرش چنين مى كرد.

* تلاوت قرآن

بهترين اعمال در شبها و روزهاى ماه مبارك رمضان، تلاوت قرآن است. اگر چه تلاوت قرآن در تمام اوقات ثواب دارد، ولى چون قرآن در ماه رمضان نازل شده است، از اجر و ثواب ويژه اى برخوردار است چنانچه وارد شده:

امام باقرعلیه السلام فرمود: براى هر چيزى بهارى است و بهار قرآن رمضان است.(همان،ص218)

بنا بر اين امتيازات قرآن به اعتبار نزولش در ماه رمضان از ماههاى ديگر بيشتر است. 

حضرت  رسول الله صلى الله عليه و آله:اگر كسى در اين ماه يك آيه از قرآن تلاوت كند، ثوابش مثل كسى است كه در غير ماه رمضان يك ختم قرآن كرده
است.( امالى شيخ صدوق، ص 93)

*  افطارى و صدقه دادن

امام باقرعلیه السلام فرمود:

اى سدير! آيا مى دانى چه شبهايى است اين شبها؟ سدير گفت: بلى فدايت گردم اين شبها شبهاى ماه رمضان است، مگر اين شبها چگونه است؟ امام (عليه السلام) فرمودند: آيا قدرت دارى هر شب از اين شبها ده بنده از فرزندان اسماعيل (ع) را آزاد كنى؟

پس سدير عرض كرد: پدر و  مادرم به فدايت، ثروتم كفاف نمى دهد، پس امام پيوسته تعداد بنده ها را كم كرد، تا رسيد به يكى در تمام اين ماه، سدير گفت: قدرت ندارم پس امام(ع) به او فرمود: آيا قدرت ندارى هر شب يك مسلمان روزه دارى را افطاردهى؟ سدير عرض كرد: بلى تا ده نفر را هم مى توانم افطارى بدهم، پس امام به او فرمود:

اى سدير همان است كه اراده كردى يعنى با افطارى دادن ده روزه دار به ثواب عتق و آزاد كردن ده بنده از اولاداسماعيل (ع) نايل مى گردى.(من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 134)
 

خداوند انسان روزه دار را بر آنچه انفاق مى كند در خوردنيها و آشاميدنيها محاسبه نمى كند ولى در اين امر«اسراف » نشود.

امام صادق (ع)فرمود: هر كس در ماه رمضان صدقه اى بدهد خداوند هفتاد نوع بلا را از او دور مى كند.( بحار الانوار، ج 93، ص 316)

.

روزی معاويه در مدينه طيبه ديد گروه زيادى از قريش در اطراف امام حسن اجتماع نموده ‏اند و آن حضرت را احترام مي نمايند، اين موضوع باعث حسودى معاويه شد، لذا ابو الاسود دوئلى و ضحاك بن قيس فهرى را خواست و با ايشان راجع به امام حسن مشورت كرد و گفت: من در نظر دارم سخنانى به امام حسن بگويم.

ابو الاسود به معاويه گفت: گر چه رأى تو افضل است ولى در عين حال من مي گويم:

مبادا به امام حسن سخنى بگوئى! زيرا تو هيچ سخنى به امام حسن نخواهى گفت مگر اينكه شنوندگان خواهند گفت: حسودى ميكنى،  و بدين سبب مقام امام حسن بالا خواهد رفت. در صورتى كه امام حسن عليه السّلام جوانمردى است عادل كامل و از هر كسى حاضرجواب‏تر، من خائفم از اينكه بنحوى جواب سخنان تو را بگويد كه تو را بكوبد و عيوب و ننگ‏هاى تو را واضح و روشن نمايد.
پس بنا بر اين: هر سخنى كه تو نسبت به آن حضرت بگوئى براى او فضيلت و برترى و براى تو فضيحت و سرزنش خواهد بود. آرى مگر اينكه تو عيب و نقطه ضعفى در ادب از امام حسن بگيرى، يا اينكه راجع بحسب و نسب آن حضرت عيبجوئى نمائى، در صورتى كه حسب و نسب آن بزرگوار پاك و پاكيزه است و از نسب خاص و خالص و لب و لباب عرب ميباشد. امام حسن شخص كريمى است از عرب كه مردم تابع وى هستند، وى از عنصر طيب و طاهر عرب است. اى معاويه! مبادا اين منظورى را كه دارى انجام دهى!!

سپس ضحاك بن قيس فهرى شروع به سخن كرد و گفت:

اى معاويه! اين تصميمى را كه در باره امام حسن دارى انجام بده و بلاى خود را از سر او منصرف‏
منماى! اگر تو امام حسن را با سخنان تيز و تند و جواب محكم خود سركوب نمائى آنچنان در مقابل تو ذليل مى‏ شود كه شتر پير رام گردد!

معاويه گفت: من منظور خود را انجام خواهم داد.

موقعى كه جمعه فرا رسيد معاويه بر فراز منبر رفت و پس از اينكه حمد و ثناى خداى را بجاى آورد و بر پيامبر اعظم اسلام درود فرستاد حضرت على بن ابى طالب علیه السلام را مورد نقص قرار داد و گفت:

ادامه »

فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ (یونس/72)

پس اگر (به دعوت الهى) پشت كرديد، من از شما اجرتى نخواسته‏ ام. پاداش من تنها بر خداست و من مأمورم كه تسليم فرمان او باشم.

نگرانى ‏ها اغلب يا به خاطر جان است، يا مال. در آيه ‏ى قبل، بيم نداشتنِ پيامبران از توطئه‏ ى دشمنان در مورد جان خود مطرح بود، در اين آيه بى ‏توقّعى آنان نسبت به مال و پاداش از سوى مردم است‏.

لذا ازپیامهای این آیۀ شریفه است:

1-پذيرش يا سرپيچى مردم از دعوت پيامبران، اثر مادّى براى انبيا ندارد. «فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ»

2 مبلّغِ موفّق و مؤثّر كسى است كه چشم به مال مردم نداشته باشد و اين را به مردم اعلام كند. «فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ»

3 انبيا هيچ گونه پاداشى از مردم نمى‏ خواستند، نه مال، نه خدمات و امثال آن. «فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ»

4 اگر همه ‏ى مردم از دين اعراض كنند، در رهبر الهى تاثيرى ندارد، بلكه او تسليم دين خداست. «فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ»، «أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ»

5 كسى كه به پاداش اخروى عقيده دارد، به راحتى دل از پاداش‏هاى دنيوى مى‏كَند. «إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ»

6 مأموريّت همه‏ ى پيامبران، تسليم بودن در برابر حقّ است. «مِنَ الْمُسْلِمِينَ»

7 كسى كه مى ‏خواهد مردم را به تسليمِ خدا وادارد بايد خودش تسليم باشد.
«أُمِرْتُ» … «مِنَ الْمُسْلِمِينَ»

8 گرچه امروز مردم اعراض مى ‏كنند، امّا خداوند بندگانِ تسليم و مؤمنان واقعى در تاريخ كم ندارد، تو به آنان ملحق شو. «مِنَ الْمُسْلِمِينَ»

جزء11، آیۀ26 سوره یونس:

* لِّلَّذِينَ أَحْسَنُواْ الْحُسْنىَ‏ وَ زِيَادَةٌ وَ لَا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَترٌَ وَ لَا ذِلَّةٌ أُوْلَئكَ أَصحَْابُ الجَْنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ؛
كسانى كه نيكى كردند، پاداش نيك و افزون بر آن دارند و تاريكى و ذلّت، چهره ‏هايشان را نمى‏پوشاند آنها اهل بهشتند، و جاودانه در آن خواهند ماند.

«رهق» به معناى پوشاندن اجبارى است

و «قَتَرٌ» به معناى غبار، دود و خاكستر.

اعطاى پاداش زيادتر و مضاعف، با تعبير «زِيادَةٌ»، «ضعف» و «اضعاف» مكرّر در قرآن آمده است. از جمله:

هر كه نيكى كند پاداش ده برابر دارد، «انعام160»

خداوند علاوه بر پاداش كامل از فضل خود به آنان عطا مى ‏كند، «نساء173»

پاداش هفتصد برابر براى انفاق در راه خدا. «بقره261»

امام صادق عليه السلام مى‏ فرمايد: هر چيز اندازه ‏اى دارد، جز اشك كه قطره‏ اى از آن آتشها را خاموش كند. سپس فرمود: كسى كه اشكى براى خدا بريزد، چهره‏ اش تيرگى و خوارى نخواهد ديد. «لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ» «تفسیرنورالثقلین»

كلمه‏ ى «زيادة» نكره آمده كه نشانه ‏ى عظمت است‏

در بعضى روايات مراد از «زِيادَةٌ» را دنيا گرفته ‏اند. «همان»

و روايات بسيارى از اهل سنّت، «زِيادَةٌ» را ملاقات با خدا (و الطاف او) دانسته است. «تفسیردرالمنثور»

«أَحْسَنُوا»، دامنه‏ ى نيكى، شامل عقيده ‏ى نيك، عمل شايسته و گفتار خوب مى ‏شود.

 دريافت این همه الطاف الهى، تنهامخصوص نيكوكاران است. «لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى‏» 

 احسان و نيكى در دنياى زودگذر و فانى، زندگى در بهشت جاودان را بدنبال دارد. «أَحْسَنُوا» … «هُمْ فِيها خالِدُونَ»

تفسیرنور

خداوند در سوره انعام می فرماید:

مَن جَاءَ بِالحَْسَنَةِ فَلَهُ عَشرُْ أَمْثَالِهَا وَ مَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يجُْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَ هُمْ لَا يُظْلَمُون‏؛

هر كس كار نيكى بياورد، ده برابر آن [پاداش‏] خواهد داشت، و هر كس كار بدى بياورد، جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود.

    معيار در سنجش حسنات و سيّئات در قيامت اين نيست كه كسي در دنيا كار خوب يا كار بد كرده باشد ممكن است در دنيا كار خوب كرده باشد ولي آثارش را از بين برده باشد يا كار بد كرده باشد ولي با توبه، انابه، شفاعت و مانند آن او را از بين برده باشد بلكه منظور آن است كه كسي در دنيا كار خوب كرده باشد و اين كار خوب را همچنان حفظ كرده باشد تا قيامت آورده باشد كه ﴿مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ﴾ ممکن است كه كسي كار بد كرده باشد و اين كار بد را با توبه، شفاعت و مانند آن، آن را شستشو نكرده باشد و در صحنهٴ قيامت با سيئه آمده باشد ونیز اگر كسي كار خوب كرده باشد ولي در اثر غيبت يا امثال غيبت اثر كار خوب خود را از بين برده باشد و كار خوب او به ديگري منتقل شده باشد که هر دومضمون حاکم براین آیه است: ﴿فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ﴾

   معيار حساب پاداش و كيفر در قيامت اين است كه در روز قيامت اين شخص با كار خوب محشور بشود يا با كار بد لذا «من فَعَل الحسنه» نيست،  ﴿مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ﴾ است در يوم الحساب اگر كسي با حسنه بيايد پاداشش ده برابر است اگر كسي با سيئه بيايد به همان اندازه كيفر مي‌بيند.

حضرت آیت الله جوادی املی