كتبی که در زمینۀ زندگانی یازدهمین اختر تابناک آسمان امامت وولایت به زبان های مختلف نگاشته شده ، ازجمله زبان فارسی بسیارند که در زیر به نمونه هایی از آن اشاره می شود: 

فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسگری (علیه السلام)

کم نیستند روایات وارده از ائمه علیهم السلام که به تفسیر آیات نورانی قرآن مجید پرداخته اند. در این گستره علاوه بر کتاب تفسیری که به امام عسکری علیه السلام منسوب شده، آیاتی از کلام الله نیز در ضمن روایات متعدد در کتب شیعه، به لسان گهر بار آن امام همام(ع) تفسیروتاویل گردیده است. که در اینجا به ذکرچند مورد از آن  می پردازیم:

سفيان بن محمد ضبعى گويد:

به امام حسن عسكرى عليه السلام نامه نوشتم و از آن حضرت راجع به «وليجه» پرسيدم، كه در قول خداى تعالى است:

«َ …وَ لَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لَا الْمُؤْمِنِينَ وَلِيجَةً…»(توبه/16)

(غير از خدا و رسولش و مؤمنين محل اعتمادى براى خود بر نگزيدند…)

و بدون آنكه در نامه بنويسم، پيش خود فكر مي كردم كه آيا مقصود از مؤمنين در اين آيه كيانند؟
جواب آمد كه: وليجه كسى است غير از امام بحق كه بجاى او منصوب مى ‏شود و در خاطرت گذشت كه آيا مؤمنين در اين آيه كيانند؟ ايشان ائمه بر حق هستند كه از خدا براى مردم امان مي گيرند و خدا هم امان آنها را اجازه مي كند (چنانچه ايشان بهشت را با شرايطى براى مردمى ضمانت كرده‏ اند، خداى تعالى هم ضمانت ايشان را امضا مي فرمايد).

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى ؛ ج‏2 ؛ ص436

 از ابو هاشم جعفرى روايت شده كه گفت:

محمّد بن صالح ارمنى از امام عسكرى عليه السّلام راجع به تفسير آيه شريفه:

«يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ» (رعد/39) ( خدا هر چه را كه بخواهد محو ميكند و هر چه را كه بخواهد ثابت مينمايد و اصل كتاب نزد خدا است)

 پرسش كرد؟
آن حضرت فرمود: آيا خدا غير از آنچه كه بوده محو ميكند و غير از آنچه كه نبوده اثبات مي نمايد؟.
من با خود گفتم: اين عقيده بر خلاف عقيده هشام است كه ميگويد: خدا موقعى بشي‏ء علم پيدا ميكند كه آن شى‏ء موجود شود.
ناگاه ديدم امام عسكرى با غضب از گوشه چشم بمن نظرى كرد و فرمود: خداى تعالى قبل از اينكه شي‏ء موجود شود به آن علم دارد، خدا خالق بود قبل از اينكه مخلوقى باشد، خدا پرورنده بود قبل از اينكه پرورش ‏داده ‏شده ‏اى در كار باشد، خدا قادر بود قبل از آنكه چيز مقدورى در كارى باشد،

من گفتم: شهادت ميدهم كه تو ولى و حجّت و قائم بعدل خدا هستى و بر طريقه امير المؤمنين على عليه السّلام هستى.

على بن حسين،مسعودى، ترجمه إثبات الوصية لعليّ بن أبي طالب عليه السلام، محمد جواد نجفی،ص462

- نيز از ابو هاشم جعفرى روايت شده كه گفت: من در حضور امام حسن عسكرى عليه السّلام بودم، محمّد بن صالح ارمنى از آن حضرت راجع به آيه شريفه:

« وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى‏ شَهِدْنا…»(اعراف/172)

(موقعى كه پروردگار تو فرزندان بنى آدم را از پشت آنان گرفت و ايشان را بر خودشان گواه گرفت (بآنان فرمود:) آيا من پروردگار شما نيستم گفتند: چرا ما شهادت داديم…)

پرسش كرد؟ آن حضرت فرمود: معرفت ثابت شد ولى موقف را فراموش كردند و بهمين زودى يادآور آن خواهند شد، اگر نه اينطور بود كسى نميدانست كه خالق و رازقش كيست.
راوى گويد: من در قلب خود تعجب كردم از اين مقام بزرگى كه خدا به اولياء خود مرحمت كرده؟! ناگاه ديدم امام عسكرى به من توجّهى كرد.

 فرمود: تعجب ندارد، اى ابو هاشم! گمان تو چگونه است درباره گروهى كه هر كس آنان را بشناسد خدا را شناخته و هر كس منكر آنان باشد منكر خدا شده؟، مؤمنى نيست مگر اينكه آنان را تصديق خواهد كرد و بشناسائى آنان يقين پيدا ميكند.

(همان)

   يوسف بن محمّد بن زياد و علىّ بن محمّد بن سيّار از قول پدرانشان از امام‏ عسكرىّ‏ عليه السّلام نقل كرده‏ اند كه:

آن حضرت پس از سلسله سند در باره آيه شریفۀ:

«الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِراشاً وَ السَّماءَ بِناءً»(بقره/ 22)

(آن كس كه براى شما زمين را همچون بستر و آسمان را همچون ساختمان گردانيد. ) چنين فرمودند:

يعنى خداوند زمين را متناسب با طبيعت، خوى و بدنهاى شما قرار داد. آن را نه چنان داغ و سوزان نمود كه شما را بسوزاند و نه چنان سرد كه در آن يخ بزنيد، باد آن نه چنان خوشبو است كه از آن سردرد بگيريد و نه آنچنان بد بوكه شما را اذيّت كند، (و زمين)، نه همچون آب، نرم است كه شما را غرق كند و نه آنچنان سخت كه نتوانيد در آن خانه بنا سازيد و قبر بكنيد، بلكه خداوند عزّ و جلّ، آن مقدار صلابت در آن نهاده است كه براى شما مفيد و نافع باشد و بتوانيد خود و ساختمانهايتان را بر آن نگه داريد و در آن خاصيّتى قرار داده است تا براى خانه‏سازى و قبر كندن و بسيار منافع ديگر شما مناسب باشد، پس به اين خاطر زمين را براى شما همچون بستر گردانيده است‏.

عيون أخبار الرضا عليه السلام / ترجمه غفارى و مستفيد ؛ ج‏1 ؛ ص278

بعد از امام على النقى علیه السلام، فرزند بزرگوارش امام حسن عسكرى علیه السلام جانشين آن حضرت شد.
در عصر حکومت وخلافت متوکل عباسی سفاک ترین خلیفه بنی العباس ، ابومحمد حسن بن علی، امام یازدهم از ائمه دوازده گانه (علیهم السلام ) و سیزدهمین کشتی نجات  از چهارده معصوم (علیهم السلام )، در شهر پیامبر، مدینه منوره و در خانه ی پدرش امام هادی علیه السلام ،دهمین پیشوای جهان اسلام و از مادری دانشمند و پرفضیلت دیده به جهان گشود. مادرش بانویی صالحه وپرهیزکار به نام سوسن یا حدیثه یا سلیل بود که مرتبه ای بس بلند داشت.

ازامام جواد عليه السّلام روايت شده كه فرمود:

وقتى كه سليل مادر امام حسن عسكرى علیه السلام نزد امام على النقى علیه السلام آمد، آن حضرت فرمود: سليل از آفتها، گزندها، پليديها و ناپاكيها محفوظ است به سليل فرمود: به همين زودى خدا حجت خود را بتو عطا ميكند كه زمين را پر از عدل و داد بنمايد آنطور كه پر از جور شده باشد.

مادر امام حسن عسكرى علیه السلام در مدينه به آن حضرت حامله شد و آن بزرگوار را در مدينه زائيد. ولادت و نشو و نماى امام حسن عسكرى علیه السلام نظير ولادت پدران بزرگوارش عليهم السّلام بود.

اقوال در ولادت
روز میلاد مبارک او به اتفاق اغلب سیره نویسان اسلامی در روز هشتم ربیع الثانی به سال ۲۳۲ هجری بوده است.

 برخی چهارم وعده ای دهم ماه ربیع الثانی دانسته اند.(مصباح کفعمی)

والبته  ماه ربیع الاول نیز نقل شده است. مرحوم مجلسی در بحرالانوار جلد50آورده است که:

«در مصباحين است- روز دهم ماه ربيع الاول سال 232 هجرى حضرت ابو محمّد حسن بن على بن محمّد بن على بن موسى الرضا عليه السّلام متولد شد.»

(  بحارالانوار،ج50،ص208)

عده ای نیز روز وماه ولادت ایشان را دهم ماه مبارک رمضان می دانند.(ترجمه إثبات الوصية ؛ ص457)

در روزولادت آن حضرت از ایام هفته نیز دوقول وجود دارد، دوشنبه(مصباح كفعمى )وبه قولى روز جمعه(اعلام الوری) .

در مکان ولادت نیز دوقول است.
قول مشهور،مدینۀ طیّبه است چنانکه شیخ مفید (ره)می فرمایند:
ولادت آن جناب در مدينه در ماه ربيع الآخر سال دويست و سى و دو بود.

(الإرشاد للمفيد ، ترجمه رسولى محلاتى ؛ ج‏2 ؛ ص301)

وقول دوم بعضى ولادت ايشان را در سامراء دانسته ‏اند:

«بعضى گفته ‏اند در سامرا سال 232 متولد شده»

(بحار،50،ص208)

اما در سال ولادت آن حضرت  سه قول موجود است:

1- سال 230 هجری ، به نقل ازالارشاد مرحوم شیخ مفید(ره).

2-سال 231 هجری، به نقل ازکشف الغمه فی معرفة الائمه، عیون المعجزات و…  .

3- سال 232هجری،به نقل ازاعلام الوری، الدلائل حمیری، مصباح کفعمی،کافی و… .

(بحار،50،ص208) 

دعاهای منقولی که از امامان شیعه به دست ما رسیده است، منبعی مطمئن و غنی برای شناخت تعالیم عرفانی و توحیدی امامان معصوم و ذخیره فرهنگی ارزشمندی برای بشریّت است.

در کتب سیره و شرح حال امامان، دعاهایی از آن بزرگواران نقل شده است. برخی از عالمان و پژوهشگران نیز به گردآوری این ادعیه و تدوین «صحیفه»های ائمّه علیهم السلام پرداخته اند.
   از سوی مؤسّسه «الامام المهدی» ـ در قم، به سرپرستی استاد سیّد محمّدباقر ابطحی اصفهانی ـ مجموعه‌ای شش جلدی تحقیق، تدوین و نشر یافته که حاوی دعاهای چهارده معصوم علیهمالسلام است. جلد ششم این مجموعه، دعاهای امام رضا تا امام مهدی علیهم السلام را در بردارد. بخش خاصّ به امام یازدهم، عنوان «الصّحیفة العسکریّة، الجامعة الادعیة الحادی عشر من الائمّة، الامام الحسن بن علیّ العسکری» را بر پیشانی خود دارد که حاوی 51 دعای کوتاه و بلند از آن امام همام است.

 مروری بر دعاهای منقول از امام حسن عسکری علیه السلام 

1. دعای امام در تسبیح خدا،

2. صلوات او بر پیامبر و یکایک جانشینانش،

3. دعای او برای درخواست حاجت،

4. دعا برای حاجت‌طلبی از آستان پروردگار،

5-دعا در احتجاب و پناه جويى به خدا،

6-دعا براى حرز و ايمنى،

7. دعا برای قضای حوائج پس از نماز،

8. دعا برای طلب روزی و طول عمر،

9. دعا در پرهیز از وسوسه‌های شیاطین،

10. دعای مظلوم علیه ظالم،

11. تعویذ برای درمان تب، سردرد، تب نوبه

12. دعای روز سوم شعبان،

 13-دعا هنگام صبح،

14. دعا برای ورود به مسجد،

15. دعای قنوت،

16. دعا پس از فراغت از نماز،

17. دعا برای مشکلات در راه سفر،

18. دعا هنگام غذا خوردن،

19. دعا در ذکر حاملان عرش،

20. دعای توسّل حضرت موسی علیهالسلام به محمد و خاندانش علیهمالسلام ،

21. دعا برای توسّل به امام عسکری علیهالسلام در ساعت یازده.
و دعاهای دیگر.

مضامین ادعیه
   همان گونه که از عنوان مناسبت بعضی دعاها برمی‌آید، مفاهیم آن‌ها درباره حمد و ثنای پروردگار، صلوات و درود بر خاندان رسالت، پناه جویی به درگاه خداوند قادر متعال از شرّ دشمنان، کید حاسدان، آفات، امراض، دردها و مشکلات است. آنچه هم که در اوقات خاصّی همچون: روز میلاد سیدالشهدا علیهالسلام و ماه رمضان و هنگام غذا خوردن است، اهمیّت این روزها و مناسبتها و عملها و شناخت نعمت‌های پروردگار و توفیق خواهی برای ادای شکر آن‌هاست.
در دعاهای مربوط به اشخاص نیز، در نامهها و توقیعاتی که برای اصحاب خویش و نویسندگان عریضه پاسخ میداده، دعای خیری به تناسب هر شخص، درباره آنان ذکر کرده که گویای عنایت خاصّ حضرت به دوستداران اهل بیت علیهمالسلام و مرتبطان با خطّ ولایت است.
از دعاهایی که اشاره شد، دعاهای شماره 2، 4، 7، 12، 13، 15 و 21، به دلیل مفصّلتر بودن و مضامین بیشتر، درخور توجّه ویژه است.

http://www.sibtayn.com

باشد که از گلگشت در اين بوستان عرفان و معنويّت، مشام جان را معطّر سازيم و از ميراث معنوى اهل بيت عليهم‏ السلام بيشتر بهره ‏مند گرديم.

ان شــــــــــــاءالله

 تفسیرقرآن

 از تأليفات امام عسكرى(علیه السلام) تفسير قرآن كه منسوب به امام است از همه معروفتر است. عده‏ اى(که ظاهرا تعدادشان کم نیست) از اجله علماى شيعه اين تفسير را تأييد نموده و آن را از تفسيرهاى منسوب به امام صادق( علیه السلام) و امام هادى( علیه السلام) مستندتر دانسته ‏اند.

نامه به اسحاق بن اسماعیل نیشابوری

ديگر از آثار امام( علیه السلام) نامه‏ اى است كه به اسحاق بن اسماعيل نيشابورى نوشته ‏اند.اسحاق از اصحاب امام عسکری (علیه السلام) و از یاران موثق حضرت به شمار می رود و از ناحیه مقدس حضرت توقیع شریف و مبارکی برای او صادر شده است؛ توقیعی مفصل و طولانی که اهمیت آن، توجه همه مورخان شیعی را به خود جلب کرده است.

در بخشی از این نامه آمده است:

«… اى اسحاق! … اگر سنگهاى سخت و نفوذناپذير پاره‏ اى از مطالب اين نامه را بفهمند در اثر نگرانى و ترس از بيم خدا از هم فرو پاشند و به فرمانبردارى از خدا بازگشت نمايند. هر كار كه خواهيد انجام دهيد «و به زودى خدا و رسولش [و مؤمنان‏] عمل شما را خواهند ديد. آنگاه به سوى داناى نهان و آشكار، بازگردانيده مى ‏شويد و از آنچه انجام مى‏داديد به شما خبر مى ‏دهد». [سوره توبه ، آيه 94]

و الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ و صلّى اللَّه على محمّد و آله أجمعين.

(متن کامل نامه حضرت،تحف العقول،ابن شعبه حرانی ،ترجمۀ حسن زاده،ص887 ؛ علل الشرایع ،شیخ صدوق،ج1،ص801)

مواعظ

ديگر مجموعه، حكم و مواعظ و كلمات قصار امام است كه در كتب تاريخ و حديث ثبت است.از جمله:

 به شيعيانش فرمودند: شما را سفارش مى ‏كنم به: رعايت تقواى الهى، پيشه كردن پارسايى در دين خود، كوشش بسيار براى خدا، راستگويى، امانت پردازى به كسى كه چيزى به شما سپرده خواه نيكوكار باشد و خواه بدكار، انجام سجده ‏هاى طولانى و خوش همسايگى كه محمّد صلّى اللَّه عليه و آله بدين روش آمده؛ [باز هم سفارش مى ‏كنم به اينكه:] در ميان قبيله و عشيره‏ هايشان نماز گزاريد، در تشييع جنازه ‏هايشان حضور يابيد، از بيمارانشان عيادت نماييد و حقوقشان را بپردازيد؛ زيرا هر يك از شما كه در دينش پارسا و در گفتارش راستگو باشد و امانت مردم را بپردازد و با آنان خوش اخلاقى نمايد، در اين صورت گويند: اين يك شيعه است! من از شنيدن آن جمله شادمان مى ‏شوم… .

(همان، 891)

رسالة المنقبه

اثر ديگر منسوب به امام رسالة المنقبه در مسائل حلال و حرام است كه ابن شهر آشوب در كتاب مناقب از آن سخن گفته است. در همين كتاب به نقل از خيبرى در مكاتبات الرجال قطعه‏ اى از احكام دين منسوب به امام هادى و امام عسكرى( علیهما السلام) منقول است.

(بحارالانوار،ج50،ص310 ؛ شرح اصول کافی، صدرالدین شیرازی،ج1،ص96)

احادیث وادعیه

به علاوه احاديث و ادعيه بسيار از آن حضرت روايت شده است.دعای امام در تسبیح خدا،دعای او برای درخواست حاجت،  دعا برای قضای حوائج پس از نماز، دعا برای طلب روزی و طول عمر، دعا در احتجاب و پناه جویی به خدا، دعا در پرهیز از وسوسه‌های شیاطینوبسیاری دعاهای دیگر.

  به یاری خداوند به برخی ازاین روایات در پست های بعدی اشاره خواهد شد.

از نامهای آن حضرت عبد اللّه و حسن، و دارای القابی است كه مشهورترين آنها عسكرى است. 

به تصاویر زیر دقت کنید:

   به کار بردن صحیح واژه‌ها و اسامی ضرورتی است که گاهی با سهل‌انگاری و بی‌توجهی به اشتباهات بزرگی منجر می‌شود. همانگونه که تصاویر گویاست، یکی از این اشتباهات که بطور مداوم با آن مواجه هستیم بیان و یا نگارش “عسگری” به جای “عسکری” است .

آنچه به اهمیت رعایت صحیح نویسی وصحیح گویی در این لفظ می افزاید برداشت های غلط معنایی از این دوعبارت است که دستمایه دشمنان دین وامامت امام عصر علیه السلام قرار گرفته وبدینوسیله این غلط اصطلاحی ولغوی را به دایره موضوع اعتقادی کشانده است.
شنیده می شود که گفته اند حسن عسگری عقیم بوده وفرزندی نداشته است وعبارت عسگری که لقب ایشان است به معنای عقیم و بی دانه می باشد فلذا همین شهرت به عقیم بودن دلیل بر عدم وجود فرزندی برای اوست.

امــّــــــــــــا

• اولاً: تاریخ گواه است که «عسکری» از مشهورترین القاب آن حضرت است؛ همان طور که امام هادی(علیه السلام) را به این لفظ لقب داده اندو عسکر محله ای بوده در شهر سامرا که لشکرگاه و محل توقف سپاه خلفای عباسی در آنجا قرار داشت.

خلفای عباسی برای زیرنظر داشتن فعالیتهای فرهنگی، علمی و سیاسی امام هادی(علیه السلام) ، آن حضرت را در سال ۲۳۶هـ .ق. از مدینه به سامرا انتقال و در محله عسکر سکونت دادند.چون امام حسن علیه السلام و پدر بزرگوارش امام هادی (علیه السلام) در محله عسکر قرارگاه سپاه در شهر سامرا زندگی می کردند و به عسکری لقب یافتند.(بحارالانوار، ج ۵۰، ص ۱۱۳) 

• ثانیاً: این لقب مشترک بین آن حضرت و پدرشان امام هادی(علیه السلام) می باشد وآنها را عسکریین گفته اند.

اگر بنا بود این لفظ به (گاف) نوشته یا تلفظ گردد می بایست امام هادی علیه السلام نیز عقیم می بود واز نعمت فرزند محروم تلقی می شد.

• ثالثاً: از سوی دیگر عسکر لفظی عربی است و به معنای لشکر است.عسکری اسم منسوب است و منسوب به عسکر است و اصولا در زبان عربی حرف گاف وجود ندارد.

پس آنچه صحیح است عسکری(با کاف) است نه عسگری.(با گاف).

در به وجود آمدن شایعه عقیم بودن حضرت عوامل مختلفی چون خلفای عباسی،جعفر کذاب،وفردی به نام زبیری…تاثیری به سزا داشت.
این شایعه وعوامل حکومتی عباسی باعث گردیدند که عده قلیلی ازمسلمانان معتقد باشند که امام حسن عسکری فرزندی دارد و اوست مهدی موعود و غایب است. ولی طرفداران این عقیده، خیلی کم بودند، چنانکه نعمانی که در زمان غیبت صغری می زیسته می نویسد: این جمعیت کمی که در این عقیده پا بر جا ماندند همانهایی هستند که علی بن ابی طالب درباره شان می فرماید: «در پیمودن راه حق از کمی نفرات وحشت نکنید». (الغیبة،نعمانی، ص ۹)

لذا شایسته است که همۀ گویندگان ونویسندگان ورسانه ها کمر همت بسته ودر ترویج کلمه صحیح عسکری به جای عسگری کوشش نمایند.

موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر(عج)