امام رضا(عليه السلام) در خلال جلسات علمي فراوان كه با صاحبان انديشه هاي غيرتوحيدي و مخالف داشت از عنصر عقل و استدلال و برهان، فراوان بهره مي برد و طرف هاي مقابل را با اين روش استدلالي و عقلي وادار به خضوع و اقناع و پذيرش عقايد حقه مي كرد.

يكي از ويژگي هاي جاودانگي و پويايي اسلام، برهاني بودن آموزه هاي آن است به گونه اي كه جايگاه والاي عقل در اسلام به عنوان يكي از ابزارهاي مهم شناخت، امري غيرقابل انكار است چنان كه توجه به علم و دانش در اسلام مورد تأكيد فراوان قرار گرفته است با این توصیف مراد از عقلاني بودن دين در اين بحث چيست و آيا مي توان عقلاني بودن دين را اثبات پذير بودن تمام آموزه هاي دين از طريق ادله مصطلح عقلي دانست؟

     لزوماً چنين نيست كه عقلاني بودن امري متوقف بر براهين مصطلح عقلي باشد، در واقع مي توان نسبت بين اين دو را عموم و خصوص مطلق از نسب اربعه دانست زيرا هر نتيجه حاصله از يك استدلال عقلي، خودبخود عقلاني است يعني خردپذير است ولي اين چنين نيست كه هر امر عقلاني مثل گزاره هاي ديني تعبدي، لزوما بايد با ادله مصطلح عقلي به اثبات برسد بنابراين ممكن است گزاره اي منشأ وحياني داشته باشد و با هيچيك از براهين فلسفي قابل اثبات نباشد و در عين حال عقلاني هم باشد به عنوان مثال نمي توان با ادله عقلي راز سه ركعتي بودن نماز مغرب را فهم و اثبات كرد ولي عقل، عمل بر طبق فرمان شروع را مي پذيرد و بلكه بر آن تأكيد مي كند. بر همين اساس وقتي مي گوييم اسلام ديني عقلاني است منظور آن است كه حكيمانه است و آموزه هاي آن مبتني بر حكمت است. با اين بيان، وجهي براي انحصار اثبات گزاره هاي ديني بر ادله مصطلح عقلي نيست بلكه عقلاني بودن دين به معناي اشتمال آن بر حكمت است.

اثبات و يا دفاع از آموزه هاي ديني، روش ها و اشكال مختلفي دارد

 گاهي محققي به دنبال نتيجه يقيني است كه از روش هاي برهاني عقلي و نقلي استفاده مي كند مثل اثبات يقيني ذات واجب تعالي و اثبات وجوب سه ركعت بودن نمازمغرب و گاهي در اثبات و دفاع از دين در اصل نيازمند تمسك به چنين روشي نيست بلكه مثلا چون در مقام اقناع مخاطب است دفاع او از دين به روش خطابه است و يا در مقام تقابل با خصم است كه از روش جدال احسن بهره مي برد.

  اصولا دفاع از دين داراي صورت هاي مختلفي است:

• گاهي با مال و ثروت است
• گاهي با جان،
•  گاهي با زبان
• و بالاخره گاهي هم صبغه علمي و عقلاني دارد.

 مراد از دين در اين جا هم، مجموعه معارف و احكامي است كه خداوند براي هدايت و سعادت بشر تشريع فرموده و بواسطه پيامبران و رسل خويش آنها را به مردم رسانده است. پس منظور از دين در اين بحث، اديان وحياني خصوصاً آخرين تشريع الهي يعني دين اسلام است.

با توجه به آنچه گذشت وجه عقلاني دين را مي توان حكيمانه بودن محتواي آن دانست و دفاع عقلاني از آن هرگونه تفكر، رفتار و گفتاري است كه موجب استحكام و تثبيت دين در نظر اهل خرد و تعقل مي شود. به تعبير ديگر، دفاع عقلاني از دين، دفاع از خود دين است براساس اصول و قواعد منطقي و عقلي.

   شكي نيست كه چنين دفاعي، چون مربوط به حوزه نظر و تعقل است، از اهميت خاصي برخوردار است. چرا كه هرگاه مباني نظري و تئوريكي يك نحله فكري و مكتب كلامي، خاستگاه عقلاني داشته باشد هرچه بهتر و بيشتر، فرآيند تبليغ و پذيرش را هموار مي سازد.

با اين بيان معلوم مي شود كه دفاع عقلاني، دفاعي است منطبق بر اصول عقلي و منطقي كه هر مخاطب اهل خرد را متأثر كرده به گونه اي كه آن را بپذيرد و دليلي عقلاني بر رد آن نيابد و نتيجه چنين دفاعي هم هموار كردن راه پذيرش دين خواهد بود.

بنابراين دفاع عقلاني فقط به معني دفاع از طريق ادله عقلي صرف نيست بلكه دفاع از طريق نقل يعني آموزه هاي كتاب و سنت نيز مي باشد.

فرمایشات استادرضایی مهر،پژوهشگرواستادحوزۀ علمیۀ قم

كوچه به كوچه مي گذرم.

ناگهان پيچك هاي اميد از پنجره هايي سبز به دور دستانم مي پيچد.
به پنجره خيره مي شوم و دريچه هايي كه در سپيدي شادي قاب شده است.
اينجا مشهد است.

اينجا چشم هايت خود به خود مي جوشند و دست هايت به طرف ضريح قد مي کشند.
اينجاست که دستان مسافران، تأييد حاجات خويش است.

اينجا خانه سعادت است.
اينجا دل در همسايگي خداست. گويي اين غريب، تمام غربا را در آغوش مهربان خود کشيده است.
حاجتت را بگويي يا نگويي مهم نيست؛
سلام که بدهي، حس مي کني آنجا وطن توست.
تنها کافي است بگويي:

” السلام عليک يا علي ابن موسي الرضا”

چگونه مي توانيم ارتباط قلبي و رو حي با مولاي خود امام رضا (علیه السلام ) بر قرار كنيم و اينكه اين ارتباط را در وجودمان كامل كنيم تا ملكه شود ؟ 

زيارت يعني : ارتباط قلبي و بيعت با محبت خدا و زنده نگه داشتن ياد وراه آنها و اظهار محبت و علاقه نسبت به آنها است و تداوم راه امامت و رهبري و تنفر از طاغوت و از ارواح طيبه آنها جهت پايداري بر اعمال صالح و افكار و عقايد قرآن كمك بخواهيم تا پايدار بمانيم .
من آمن و تاب و عمل صالحاً فالئك يبدّل الله السيئا ت بالحسنات
هر كس ايمان بياورد ، توبه كند و عمل صالح انجام بدهد خداوند بديهاي اورا به خوبي تبديل مي كند .

   راه بندگي عبوديت را خلاص دوري از گناه و معاصي الهي است كه انسان مي تواند حقيقت ولايت و توحيد را درك كند .
عده اي به خراسان آمدند جهت زيارت امام رضا ( علیه السلام ) از خادم امام رضا(علیه السلام) اجازه خواستند ايشان فرمودند: چه کسانی هستند آنها؟

گفتند ما از شيعيان پدرت هستيم.

امام رضا ( علیه السلام ) آنها را اجازه ندادندآنها اصرار كردند و گفتند چرا ما را عتاب مي كنيد؟

امام ( علیه السلام ) فرمود: شيعيان پدرم سلمان و ابوذر بودند كسانيكه كوچكترين مخالفت با دستورات الهي نكردند اما شما بيشتر كارهايتان مخالف دستورات الهي است در واجبات كوتاهي ميكنيد حقوق برادران را سبك مي شماريد بايد در عمل ثابت كنيد آنها از كردار خود توبه كردند.

امام (علیه السلام) فرمود : مرحبا لكم اخواني و اهل ودّي ،

امام آنها را به حضور راه داد وفرمود : درورد برشما برادران من ودوستانم بعد هدايايي به آنها داد.

مخصوصاً زيارت را با مال حلال انجام دهيم
بعد از زيارت رعايت تقوا ( حلال وحرام واخلاق اسلامي وديني را رعايت كنيم)
انما يتقبل الله من المتقين :خدا فقط از اهل تقوي اعمال را قبول مي كند.

منابع
1-حديث 33 از كتاب چهل حديثامام خميني مطالعه شود.
2-كتاب امامت ورهبري مرحوم شهيد مطهري وآقاي ري شهري
3-كتاب جهاد با نفس آيت الله مظاهري
4-گناهان كبيره شهيد دستغيب

آستان قدس رضوی

سال‌هاى قبل از انقلاب كه تازه براى جوانان كلاس شروع كرده و در كاشان جلسه داشتم، به قصد زيارت امام رضا عليه السلام به مشهد رفتم.در حرم به امام عرض كردم:

چه خوب بود اين چند روزى كه اينجا هستم جلسه و كلاسى مى‌داشتم.

در همين حال يكى از روحانيون آشنا پيش من آمد و گفت: آقاى قرائتى! دبيران تعليمات دينى جلسه‌اى دارند، شما نيز با ما بيا. با هم رفتيم، ديدم جلسه‌اى است با عظمت كه افرادى مثل آية اللّه خامنه‌اى، شهيدان مطهرى و باهنر و بهشتى نيز تشريف داشتند.

من اصرار كردم تا اجازه دهند پنج دقيقه‌اى صحبت كنم، اجازه دادند. من نيز مطالبى را همراه با مثال بيان كردم. خيلى پسنديدند. حتّى موقع سخنرانى من، آنقدر شهيد مطهرى خنديد كه نزديك بود صندلى‌اش بيافتد! مرحوم شهيد بهشتى فرمود: من خيلى وقت بود فكر مى‌كردم كه آيا مى‌شود دين را همراه با مَثل و خنده به مردم منتقل كرد كه امروز ديدم.

در پايان جلسه، رهبر معظم انقلاب كه در آن زمان امامت يكى از مساجد مهم مشهد را به عهده داشتند، مرا به منزل دعوت كردند و پس از پذيرائى، اطاقى به من دادند و بعد مرا به مسجد خودشان بردند كه البتّه مسجد ايشان زنده، پر طراوت و خيلى هم جوان داشت، فرمودند:

آقاى قرائتى! شما هر چند وقت كه مشهد هستيد در اينجا بمانيد و براى مردم و جوانان كلاس داشته باشيد.

خاطرات از زبان حجت الاسلام محسن قرائتی 1، صفحه 47

 چرا به امام رضاعلیه السلام ضامن آهو می گویند؟

آقاي حاج شيخ علي اكبر مروج الاسلام در كرمات رضويه در اين باره مي فرمايند :

اگر چه حكايتي به تفصيل شنيده شده كه صيادي يك ماده آهويي صيد كرده بود و آن آهو پناهنده شد به حضرت رضا «عليه السلام» و خواهش كرد كه آن سرور ضامن شود تا برود و بچه خود را شير دهند و برگردد و آن حضرت ضامن شد و آن آهو رفت و برگشت اگر چه حقير در كتبي كه در دسترس داشتم تفحص كردم و ماخذي براي آن نيافتم( و الله العالم) لكن سه قضيه از آهو كه راجع به آن حضرت است يافته ام و اينك ذكر مي شود .

• اول : پناهنده شدن آهو به بقعه آن حضرت چنانكه ما از كتاب عيون در جلد اول در صحفه ( 255) ذكر كرديم .

• دوم : ابن آشوب در مناقب بعد از ذكر ورود آن سروربه نيشابور و بناي حمامي كه معروف شد به گرمابه رضا ( ع ) و ذكر چشمه و حوض آب مي فرمايد ( وروي انه اتته ظبيه فلا ذت فيه ) يعني در آنجا ماده آهويي با آن بزرگوار پناه آورد و فرمايد به همين قضيه اشاره نموده است ابن حماد شاعر دراين شعر خود :

الذي لاذبه الظبيه و القوم جلوس من ابوه المرتضي يزكوو يعلو و يروس

• سوم : در مدينه المعاجز( ص 442) و نيز در انيس الزائرين محمد صالح هروي است كه عبدالله مي گفته است كه:

ادامه »

 چرا گاهی حاجت روا نمی شویم؟؟؟  

خیلی از افراد این سوال برایشان مطرح می شود که چرا با اين كه حضرت رضا (علیه السلام) ما را دعوت می نمايد ولي حاجتهايمان روانمی شود؟

   برکسی پوشیده نیست که امام و حجت الهي، هدايتگر مومنان است به طرف خداوند و بيان كننده فرامين خداوند به مؤمنان. خداوند امامان را قرار داده است كه به وسيله آن ها ما به وجود افدسش راه پيدا كنيم و قرب او را بجوئيم.
   اگرچه ائمه كريم اند و از جمله الطاف كريم ياري رساندن به نيازمند است، اما اينكه ما فكر كنيم رابطه ما با امام بايد بر اساس رفع نيازهايمان باشد، صحيح نيست و علاوه بر اين اجابت خداوند و عنايت ائمه عليه السلام به معني رفع حاجت نيست، چرا كه چه بسا به قول قرآن خداوند چيز هايي را براي ما بپسندد و برايمان خوب بداند كه ما از آن ها كراهت داريم و احساس تنفر و بدي مي كنيم.
   مومن چيزي را به خدا تكليف نمي كند و به همين كه خواسته اش را با امامش در ميان گذاشته كفايت مي كند و اصرار و لجاجت نمي كند. چه بسيار حاجت هاي روا نشده اي كه براي درخواست كننده اش هزار هزار بهتر از روا شدن باشد و ائمه خوبتر را براي ما مي پسندند.
    يك بار حاجتمندي پيش رسول خدا (صلی الله علیه واله) و براي رفع نيازش طلب چيزي كرد و درهم و ديناري خواست. رسول خدا به او فرمود «دعا كنم خدا تو را غني سازد». او راضي نشد و گفت من اكنون به درهم و دينار احتياج بيشتري دارم تا به غني شدن. رسول خدا او را بيش از خواسته اش پولي بخشيدند و چون رفت به يارانشان فرمودند: «من براي او بيشتري را مي خواستم اما او به كم ناچيزي قناعت كرد».

آري عزيز! رفاقت با خداوند و دوستي با ائمه به اين است كه ما از حاجتمان با آن ها سخن گفته ايم و نحوه اجابتش را بايد به آنها بسپاريم كه از ما به ما مهربان ترند و خوبي ما را بهتر مي شناسند.