قرمطيان از شاخه‌های مهم اسماعيلی اند، دعوت آنان تا زمان عبيدالله مهدی هدف واحدی را دنبال می كرد. رئيس اين فرقه حمدان بن اشعث، ملقب به قرمط،  جايگاه خاص در بين پيروانش داشت. وی كه در سال ۲۸۷ه. در كوفه مشهور شد، به زهد و پارسايی تظاهر كرد و گروهی گرد او فراهم آمدند. او در ابتدا كاملا به سلميه و اسماعيليان وفادار بود و داعيان مشهور و با نفوذی با وی همراه شدند، سلميه با اين اقدامات او موافق نبود، اما از ترس دوگانگی سكوت كرد. كارگزار اصلي او عبدان، شوهر خواهرش، ابوسعيد جنابی (گناوه‌اي) را داعی جنوب ايران و زكرويه را داعی غرب ايران كرد و خود رهبری را از كلواذی به دست گرفت.  به اين ترتيب، قرمطيان به سه گروه عمده تقسيم شدند:

۱ـ قرمطی های سواد يا شمال كه داعيان برجسته آنها عبدان، حمدان و آل مهرويه بودند؛

۲ـ قرمطی های بحرين كه داعيان عمده‌شان آل جنابی بودند؛

۳ـ قرمطی های قطيف و جنوب بصره كه داعيانشان ابوحاتم بورانی و ابوالفوارس بودند.حمدان و شوهر خواهرش، عبدان، از ابتدای تبليغات، به «الامام من آل رسول الله» دعوت می كردند.

در حقيقت، نام اين امام در ابتدا مشخص نبود. قرمطيان ظهور رهبری را به يك‌ديگر نويد می دادند و برای ترويج اين اعتقاد خود از هيچ عملی فروگذار نبودند. 

برگرفته ازمقاله ای پیرامون مهدویت، علی رضا روحى ميرآبادى