شيخ صدوق پيشواي محدثان شيعه با سند صحيح از امام رضا(ع) در فضيلت زيارت حضرت معصومه(ع) روايت مي كند كه فرمود:

“من زارها فله الجنة “

“هركس او را زيارت كند بهشت از آنِ اوست.

(عيون اخبار الرضا،ج 2ص271)

 

از نكات شايان دقت در مورد كريمه اهل البيت حضرت معصومه(ع) اين است كه بعد از زيارت چهارده معصومه(ع) براي زيارت هيچيك از انبيا و اوليا، در حد زيارت حضرت معصومه(ع) تحريص و ترغيب و تشويق نشده است.

در روايات صحيحه از سه معصوم براي زيارت آن حضرت ترغيب و تشويق رسيده است.

جالب تر اين كه برخي از اين روايات پيش از ولادت آن شفيعه محشر شرف صدور يافته است، و در برخي از آنها تصريح شده كه به هنگام صدور آن روايت از حضرت امام صادق(ع)، هنوز حضرت موسي بن جعفر، يعني: پدر حضرت معصومه(ع) ديده به جهان نگشوده بود.

پاداش زيارت حضرت معصومه(ع) از زبان سه معصوم ، بهشت تعيين شده، و تعبيرات ارزشمندي چون:

• 1ـ اهل بهشت است.
• 2ـ بهشت از آنِ اوست.
• 3ـ بهشت بر او واجب است.

براي زائران آن حضرت از معصوم(ع) رسيده است.

و براي زيارت آن كريمه اهل البيت تعبيرات جالبي چون:

• 1ـ معادل بهشت است.
• 2ـ همسنگ زيارت امام هشتم است.

بيان شده است که بدلیل اطالۀ کلام  ان شاءالله در پست بعد به این روایات اشاره می کنیم.

.

مرحوم حاج شيخ علي نمازي متوفاي دوم ذيحجه الحرام (1405 هـ‌ )که صاحب كتاب ارزشمند"مستدرك سفينه” و ده ها كتاب ديگر مي باشد

 در اين كتاب گرانسنگ، در ماده:"فطم” شرح زندگاني حضرت معصومه(ع) را چنين آغاز مي كند:

“فاطمهُ المعصومهُ المولودهُ في غرهِ ذِي القعدهِ سنهَ 173″:

“فاطمه معصومه، كه در اول ذيقعده 173هـ‌ . ديده به جهان گشود".(172)

جالب توجه است كه اين محدث گرانقدر آن را به طور مسلم بيان كرده، و غير قابل ترديد تلقي نموده است.

نگارنده گويد: اما در مورد روز و ماه هرگز قول ديگري نقل نشده است و در هر كتابي كه از تاريخ ولادت آن حضرت بحث شده، از”اول ذيقعده” سخن رفته و احتمال ديگري ذكر نشده است.(173)

ولي در مورد سال ولادت آن حضرت دو قول است:

• 1ـ‌ سال 173 هجري، كه آن را از"مستدرك سفينه” نقل كرديم.

• 2ـ سال 183 هجري، كه دو كتاب نزهه و لواقح نقل شده، و به پيروي آنها در كتب معاصرين ديده مي شود.(174)

اما سال 183 صحيح به نظر نمي رسد، زيرا:

• اولاً: سال 183 سال شهادت حضرت موسي بن جعفر(ع) مي باشد(175)و حداقل چهار سال در زندان به سر برده اند(176)زيرا تصريح شده كه در سال 179هـ‌ . دستگير شده اند.(177)

• ثانياً: آنچه مسلم است حضرت موسي بن جعفر(ع) بيش از يك دختر به نام"فاطمه” داشته است،(178)و مطابق نوشته برخي از مورخان چهار دختر به نام:"فاطمه”(179)  به شرح زير داشتند:

           1ـ‌ فاطمه كبري، ملقب به"حضرت معصومه” كه در قم مدفون است.

           2ـ فاطمه صغري، ملقب به:"بي بي هيبت”(180) كه در مدخل شهر باكو، در آذربايجان شوروي مدفون است.(181)

           3ـ فاطمه وسطي، ملقب به"ستي فاطمه” كه در اصفهان مدفون است.(182)

           4ـ فاطمه اخري، مشهور به"خواهر امام”(183)كه در رشت مدفون است.(184)

روي اين بيان حضرت معصومه(ع) در ميان فواطم اربعه(چهار دختر موسوم به فاطمه) از همه بزرگتر است، و لذا بايد چند سالي قبل از 179هـ .(دستگيري امام كاظم(ع)) متولد شده باشد.

با توجه به اين جهت، و اين كه چهار سال حداقل دوران زنداني شدن امام كاظم(ع) است وگرنه هفت سال و يازده سال نيز نوشته اند،(185) تولد حضرت معصومه(ع) در سال 183 هـ . غير ممكن مي باشد و سال 173هـ‌ . كه مرحوم نمازي نوشته اند تقويت مي شود.

در دوران زندگي امام ششم، جعفر بن محمد((عليه السلام)) شرايط و امكانات فراواني پديد آمد كه آن امام بزرگوار در پرتو آن ها توانست مكتب فضيلت پرور خويش را گشود، زير نظر خويش شاگرداني برازنده تربيت نمايد.
دانشمنداني كه در رشته هاي مختلف علمي كه در مجلس درس امام جعفر صادق عليه السلام شرکت كرده واز سرچشمه علوم وي استفاده نموده اند، بسيارند به طوري كه در تاريخ ثبت شده، تقريباً 4000 نفر مي باشند كه به طور اختصار، به چند تن از ممتازان وفرهيختگان آنان اشاره مي شود:

• 1. «ابان بن تغلب»; وي در علم تفسير، و حديث و فقه و لغت و نحو از افراد سرآمد زمان خويش بود و تأليفات فراواني داشت. از جمله تأليفات او «تفسير غريب القرآن» و «كتاب فضايل» مي باشد. اين مرد برجسته، علاوه بر بهره بردن از مكتب علمي امام صادق((عليه السلام)) محضر امام زين العابدين و امام محمد باقر((عليه السلام)) نيز بهره برده بود وي به تنهايي سي هزار حديث از امام جعفر صادق((عليه السلام)) از حفظ داشت، او به اندازه اي مورد علاقه آن حضرت بود كه مرگ وي آن حضرت را داغدار كرد، به گونه اي كه فرمود: «مرگ ابان دل مرا به درد آورد».

• 2. «ابوحمزه ثمالي»; مقام علمي وي به آن اندازه رفيع بود كه زماني كه براي زيارت قبر حضرت علي((عليه السلام)) رفته بود، دانشمندان زيادي دور وي جمع گشته، از وي بهره علمي مي بردند. وقتي ابوحمزه بر امام وارد مي شد، حضرت به او مي فرمود:«ديدن تو مايه نشاط و شادماني من مي گردد».

• 3. «محمد بن مسلم»: درباره او گفته شده كه سي هزار حديث از امام باقر((عليه السلام)) و شانزده هزار حديث از امام صادق((عليه السلام)) فرا گرفته بود. يكي از شاگردان حضرت صادق((عليه السلام)) از حضرت پرسيد: «در مواقعي كه به شما دسترسي نداريم، در مورد پاره اي از مشكلات علمي چه كنيم؟» آن حضرت در پاسخ فرمود: «مشكلات خودت را با محمد بن مسلم در ميان بگذار و حلّ آنها را از وي بخواه».

• 4. «جابربن حيان» كه در زمينه علم شيمي مطالب فراواني از آن حضرت فراگرفته و رساله هايي در اين زمينه تأليف نموده است. وي پايه گذار علم شيمي شمرده مي شود وهم اكنون برخي از رساله هاي وي، در كتابخانه هاي بزرگ اروپا وجود دارد.

شاید برای بسیاری از ما این سوال به وجود آید که: چرا ائمه ء اربعه اهل سنت(مالکی،حنفی،حنبلی،شافعی) كه از شاگردان امام صادق بودند، نتوانستند به حقانيت شيعه پي ببرند؟

يكي از عذرهايي كه گمراهان در قيامت مي آورند واز آنها پذيرفته نمي شود همين نكته است كه ما از بزرگان خود پيروي كرديم به اين آيه قرآن توجه كنيد:

«گويند اي خدا! ما اطاعت امر بزرگان و پيشوايان خود را كرديم كه ما را به ضلالت كشيدند»، (احزاب، آيه 67).

موضوع شاگردي ائمه اربعه اهل سنت نزد امام صادق(ع) به اين صورت كه شما تصور مي كنيد نبوده است، بلكه آنان از امام صادق حديث شنيده و روايت كرده اند نه اين كه سال ها در نزد آن حضرت درس خوانده باشند. گذشته از اين كه حكومت هاي بني اميه و بني العباس با سرمايه گذاري جدي براي ترويج مكتب اين فقها در ترويج آنها به شدت كوشيده اند و ترويج عمده آنها نيز بعد از ارتحالشان صورت گرفته است. در نقطه مقابل، حكومت ها همواره فشار خود را بر روي مكتب ائمه و فقه آنها متمركز نمودند. ازاين رو مذاهب اربعه در بين حكومت ها رسميت يافت ولي مذهب اهل بيت(ع) رسميت نيافت. حال اين عذر كه فقهاي اربعه چنين بودند آيا نزد اهل تحقيق پذيرفته است.

   گذشته از اين كه فقهاي اربعه به فضيلت و شأن امام صادق(ع) معترف بودند مالك بن انس گويد:

قسم به خداوند كه چشمان من كسي را برتر از جعفربن محمد(ع) در زهد و فضيلت و عبادت و ورع نديده است، (امالي صدوق، ص 542).

البته در همان زمان نيز اختلاف فكر و مبنا بين امام صادق(ع) و برخي از فقهاي عامه وجود داشته است به اين روايت توجه كنيد:

«ابن نثبرمه گويد: من و ابوحنيفه بر امام صادق(ع) وارد شديم، حضرت به ابوحنيفه فرمودند: از خدا بترس و دين خدا را با رأي خويش قياس مكن. همانا اولين كسي كه قياس كرد ابليس بود…»، (علل الشرايع، ص 86).

بنابراين از همان زمان امام صادق(ع) نسبت به انحرافات فكري آنان هشدار مي دادند ولي مي دانيم كه غرور علمي يكي از بزرگ ترين غرورها است و كساني كه اهل علم هستند از اين خطر مصون نبوده و نيستند. چنان كه علماي اهل كتاب (يهود و نصاري) در عين علم به حقانيت پيامبر(ص) در برابر آن حضرت موضع گيري نموده و به فكر حفظ موقعيت خويش بودند تا پيروي از حقيقت.

مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها

.

با اينكه در زمان امام صادق امام زمان عليهما السلام متولد نشده بودند ، چطور ايشان فرموده اند به امام زمان سلام كنيد ؟

این سوالی است که ممکن است به ذهن برخی ها خطور کند که در اینجا به بررسی دلایل آن می پردازیم:

اولا: معناي سلام دعا براي سلامت است ودعا هم براي شخص موجود ممكن است هم كسي كه موجود نيست .

ثانيا: در روايات ،سوال چنين است كه در زمان حضرت ولي عصر چطور به ايشان سلام مي كنند ، حضرت پاسخ دادند مي گويي :

السلام عليك يابقية الله

كه معني آن چنين است: اگر زمان او را درك كردي چنين مي گويي 

ثالثا: تمامي بنابر اعتقاد شیعه وسنی ،مردم قبل از تولد در اين عالم ، وجود روحاني داشته و درك وفهم دارند.

در کتاب  «سنن الترمذي ج5/ص585» از اهل سنت آمده است: 

از رسول خدا سوال كردند كه چه زماني شما به نبوت مبعوث شديد؟ فرمودند هنگامي كه آدم در بين روح و بدن بود ( روح و بدنش از هم جدا بود) …اين حديث نيكو و صحيحي است …

واز کتب شیعه در کتاب «کافی شیخ کلینی ج 1 /ص 530 » نقل است:

از امام سجاد عليه السلام شنيدم كه فرمودند بدرستيكه خداوند عزوجل محمد وعلي و يازده نور از ذريه او را از نور عظمتش خلق كرد پس ايشان را بصورت سايه هايي در سايه نور خودش قرار داد كه او را عبادت مي كردند قبل از آنكه مخلوقات ديگر خلق شوند.

پس مي بينيم كه سلام كردن به مقام والاي بقيه الله الاعظم نه تنها در زمان امام صادق عليه السلام حتي قبل از بعثت رسول گرامي اسلام صلي الله عليه وآله وسلم نيز ممكن بوده است.
همچنين اهل سنت در ذيل آيه شريفه “وَاسأل مَن أرسَلنَا مِن قَبلِكَ “( سوره زخرف آيه 45) روايت كرده اند كه رسول خدا فرمودند تمامي پيامبران با عهد به نبوت من و ولايت علي بن أبي طالب بعد از من مبعوث گرديدند .(معرفة علوم الحديث ج1/ص95)

اين روايات به خوبي بيانگر وجود معنوي و روحاني ائمه اطهار عليهم السلام حتي قبل از خلقت انبيا دارد .


مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)گروه پاسخ به شبهات