روايت شده كه مردم در زمان امير المؤمنين على عليه السّلام گفتند: از امام حسن سخنرانى و دانشى بظهور نرسيده است؟ اين مقاله بگوش على عليه السّلام رسيد، آن بزرگوار به امام حسن فرمود:

اى پسرك عزيز من! مردم درباره تو چيزهائى ميگويند كه بر خلاف واقع است، پس تو هم برو بالاى منبر، سخنرانى كن و بياناتى ايراد نما تا مردم بشنوند!.

آنگاه امام حسن عليه السّلام بالاى منبر رفت، حمد و ثناى خدا را بجاى آورد، مردم را يادآور نعمتهاى خدا كرد و فرمود: أيّها الناس حقّا كه امير المؤمنين على عليه السّلام باب حطّه بنى اسرائيل است «1» هر كس داخل آن شود در امان خواهد بود، على عليه السّلام نظير كشتى نوح است، كسى كه خود را بآن برساند نجات خواهد يافت و كسى كه تخلّف نمايد غرق و هلاك خواهد شد، خدا كسى را (از على) دور نكند مگر آن كسى كه در راه تاريك و گمراهى ميرود، آنگاه از منبر فرود آمد.

بعد از آن على عليه السّلام بلند شد، ميان دو چشم امام حسن را بوسيد و اين آيه را تلاوت كرد:
«ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»( سوره آل عمران/ 30)  يعنى فرزندانى كه بعضى از آنان از بعض ديگرند و خدا شنونده و دانا است‏».

امام حسن عليه السّلام از لحاظ خلقت و اخلاق شبيه‏ترين مردم بود برسول خدا صلى اللّه عليه و آله.

ترجمه إثبات الوصية؛  على بن حسين مسعودى -  محمد جوادنجفى

حضرت امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد : پدرم از پدرش نقل مى كرد كه حسن بن على بن ابى طالب در زمان خودش عابدترين و زاهدترين و برترين مردم بود 

• هنگامى كه به حج مى رفت پياده مى رفت و چه بسا با پاى برهنه به سوى حرم امن حركت مى كرد .

• هنگامى كه ياد مرگ و قبر و برانگيخته شدن در قيامت و عبور بر صراط مى افتاد ، گريه مى كرد

• و چون ياد عرضه شدن بر خدا مى كرد ، فريادى مى كشيد و غش مى نمود

• هنگامى كه در نماز قرار مى گرفت گوشت بدنش در پيشگاه خدا مى لرزيد

• و زمانى كه ياد بهشت و دوزخ مى كرد چون مار گزيده به خود مى پيچيد 

• از خدا درخواست بهشت مى نمود و از دوزخ به حق پناه مى .

بعد از داستان صلح حضرت با معاويه، مشاور معاويه ،عمرو عاص، از امام حسن(ع) خواست که در ميان سربازان دو سپاه سخنراني نمايد، حضرت با استفاده از فرصت به دست آمده به سخنراني مبادرت ورزيد.

بعد از حمد و ستايش الهي، به معرّفي خود پرداخت و خود را امام و پيشواي واقعي معرّفي نمود، و اضافه کرد که ما خانواده داراي کرامات، و مورد عنايت الهي مي باشيم؛ ولکن چه کنم که از حقم محروم شدم.

معاويه از نتايج سخنان حضرت احساس وحشت کرد؛ لذا از او خواست که سخنان خود را قطع نمايد، حضرت نيز مجبور شد سخنراني خود را نيمه تمام گذارد.

وقتي آن حضرت نشست، عدّه اي به او جسارت کردند. از جمله، يک جوان ناصبي از بين مردم از جا بلند شد و به حضرت امام حسن(ع) و پدر بزرگوارش اسائه ادب نمود. تحمّل آن همه فحاشي و تحقير سخت بر حضرت گران آمد و از طرف ديگر امکان داشت موجب شک و ترديد راهيان ولايت و امامت گردد؛ بنابراين، حضرت دست به دعا برداشت و عرضه داشت: «اللّهمّ غيّر ما به النّعمة و اجعله انثي ليعتبربه؛  خدايا نعمت (مردانگي) را از او سلب کن، و او را همچون زنان قرار بده تا عبرت بگيرد.»

دعاي حضرت مستجاب شد و جسارت کنندگان در آن مجلس شرمنده شدند. معاويه به عمرو عاص روکرد و گفت: تو به وسيله پيشنهاد خودت مردم شام را گرفتار فتنه کردي، و آنان به وسيله سخنراني و کرامت او بيدار شدند.

عمروعاص گفت: اي معاويه! مردم شام تو را به خاطر دين و ايمانشان دوست ندارند، بلکه آنان طرفدار دنيا هستند و شمشير و قدرت و رياست نيز در اختيار تو قرار د ارد؛ لذا نگران موقعيّت خود نباش. ولي به هر حال مردم از اثر نفرين امام حسن(ع) با خبر شدند و از اين امر تعجّب مي کردند، سرانجام جوان نفرين شده از کار خويش نادم و پشيمان گشته، با همسرش در حالي که گريه مي کردند، نزد امام حسن(ع) آمدند و از پيشگاه حضرت درخواست عفو و بخشش نمودند، حضرت نيز توبه آنها را پذيرفته، بار ديگر دست به دعا برداشت، و از خداوند خواست که جوان نادم به حال اوّل خود برگردد، و چنين هم شد.

بحارالانوار، ج 44، ص 90 و 91.

اثباة الهداة، ج 2، ص 557.

در رجال كشى از ابو حمزه از امام محمّد باقر عليه السّلام روايت مي كند كه فرمود:

مردى از ياران امام حسن كه او را: سفيان بن ليلى مي گفتند در حالى كه بر شتر خود سوار بود نزد آن حضرت آمد، وى در حالى كه دامن لباس خود را گرفته بود نزد آستانه آن بزرگوار ايستاد و گفت:
السّلام عليك يا مذل المؤمنين! يعنى سلام بر تو، اى ذليل‏ كننده مؤمنين!

امام حسن عليه السّلام به وى فرمود:
پياده شو و تعجيل منماى! او پياده شد و شتر خود را در ميان خانه عقال كرد، آنگاه آمد تا نزد امام عليه السّلام رسيد، امام به او فرمود: چه گفتى!؟

گفت: گفتم: سلام بر تو اى ذليل‏ كننده مؤمنين.

امام حسن فرمود: به چه دليل اين سخن را ميگوئى!؟

گفت: تو عمدا امر خلافت اين امت را از گردن خود خلع نمودى و باين مرد طاغى و سركش واگذار كردى كه بر خلاف دستور خدا حكومت مى‏ نمايد.

امام حسن فرمود: من تو را از علت اينكه اين عمل را انجام دادم آگاه مى ‏نمايم.
من از پدرم على عليه السّلام شنيدم مي فرمود: پيامبر با عظمت اسلام صلّى اللَّه عليه و آله فرمود:
روز و شب‏ها نمى ‏گذرند تا اينكه مردى كه داراى گلوئى گشاد و سينه‏ اى عريض باشد، ميخورد ولى سير نمى ‏شود متصدى امر خلافت اين امت شود، آن مرد معاويه است. علت صلح من با معاويه همين است.
چه باعث شد كه نزد ما آمدى؟

گفت: دوستى و حب تو.

فرمود: محض رضاى خدا؟

گفت: آرى.

فرمود: بخدا قسم هيچ بنده ‏اى ما را دوست ندارد و لو اينكه در ديلم اسير باشد مگر اينكه دوستى ما به نفع وى خواهد بود.

دوستى ما آنچنان گناهان را از بنى آدم فرو ميريزد كه باد برگ درختان را فرو ميريزد.

زندگانى حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام( ترجمه جلد 44 بحار الأنوار)

يك روز امام حسن عليه السّلام از حمام خارج شد، شخصى به آن حضرت برخورد و گفت: طابَ استِحمامُك. يعنى:استحمام تو نيكو باد.

امام عليه السّلام در جوابش فرمود: اى احمق!  لفظ است در اينجا معنى ندارد!!

او گفت: طاب حَميمُك.

فرمود: آيا نميدانى كه معناى كلمه حميم عرق است.

وى گفت: طاب حَمّامُك.

فرمود: اگر حمام رفتن من نيكو شود چه فائده ‏اى دارد؟  بلكه بايد بگوئى:  طَهُرَ ما طابَ مِنك و طابَ ما طَهُرَ مِنك‏.

 يعنى پاكيزه باد آنچه كه از تو طيب است و طيب باد آنچه كه از تو پاكيزه است.

زندگانى حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام( ترجمه جلد 44 بحار الأنوار)

در فروع كافى از امام جعفر صادق عليه السّلام روايت می كند كه فرمود:

مردى به مرد ديگرى كه خدا پسرى به او عطا كرده بود گفت: قدم اين سوار مبارك باد!

امام حسن عليه السّلام به وى فرمود: تو از كجا ميدانى كه اين نوزاد سوار يا پياده خواهد بود!؟

گفت: فدايت شوم پس چگونه تبريك بگويم؟

فرمود: بگو: خداى بخشنده را شكر، قدم اين نوزادى كه به تو بخشيده مبارك باد، اميد است فرزندى قوى شود و نيكوكارى او نصيب تو گردد.

_{زندگانى حضرت امام حسن مجتبى عليه السلام( ترجمه جلد 44 بحار الأنوار)}