ابن حجر هيثمي از علمای به نام ومورد قبول اهل سنت در کتاب الصواعق المحرقه پيرامون حديث شريف «سلسلة الذهب» چنين مي نويسد:

ولما دخل نيسابور كما في تاريخها …  .

هنگامی که امام رضا وارد نیشابور شد مرکب امام ایستاد و امام داخل کجاوه نشسته بود و احدی صورت وی را نمی‌دید دو پیشوای اهل حدیث نیشابور به نامهای ابوزرعه رازی و محمد بن اسلم طوسی و سایر طلاب علوم حدیث (که قابل شمارش نبودند) به پیشواز امام آمده  ابوزرعه و محمد بن اسلم با التماس و گریه از امام خواستند تا صورت خود را بنمایاند و برای آنها حدیث از پدرانش نقل کند . در این هنگام شتر ایستاد و امام به غلامان خویش دستور داد پرده را برداشته تا چشمان مردم به جمال نورانی ايشان منور شود.

مردم نیز در حالتی بودند که فریاد می زدند و بعضی روی زمین در حالت سینه خیز بوده و برخی دیگر خاک مرکب امام را می بوسیدند. علمای شهر فریاد زدند ای مردم ساکت باشید و ابو زرعه و محمد بن اسلم از امام تقاضای حدیث کرده که امام چنین فرمود :

پدرم موسی بن جعفر از پدرش جعفر صادق از پدرش محمد باقر از پدرش زين العابدين از پدرش حسين از پدرش علی بن ابیطالب نقل كرد که فرمود حبیبم و نور چشمم رسول الله فرمود جبرئیل برایم روایت کرد که خداوند عزوجل به من چنین گفت : «لا اله الا الله دژ من است هر کس این کلمه را بگوید داخل در دژ من خواهد شد و هر کس در دژ من داخل شود از عذابم در امان خواهد بود »

امام پس از نقل این حدیث پرده را کشید و حرکت کرد . تمامی اهل قلم که این مطلب را ثبت می کردند قریب به بیست هزار بودند . 

در روايت ديگر آمده است كه حديث روايت شده (توسط امام رضا علیه السلام ) اين بود: ايمان شناخت قلبي، اقرار زباني و عمل با اعضاء و جوارح است.

البته شايد هر دو روايت از امام رضا در دو واقعه جدا از هم نقل شده باشد. احمد گفت: اگر اين اسناد بر ديوانه قرائت شود قطعا از ديوانگيش نجات پيدا مي‌كرد.

الهيثمي، ابوالعباس أحمد بن محمد بن علي ابن حجر ، الصواعق المحرقة علي أهل الرفض والضلال والزندقة، ج 2 ص 594 و 595

ســـــــوال

در کتاب توحيد شيخ صدوق حديثي از امام رضاعلیه السلام است، که ظاهر آن با حديث ثقلين در تعارض است.

امام رضا عليه السلام ميفرمايند:

حدثنا جعفر بن محمد بن مسرور رضي‌الله‌عنه ، قال : حدثنا محمد بن عبد الله ابن جعفر الحميري ، عن أبيه ، عن إبراهيم بن هاشم ، عن الريان بن الصلت ، قال : قلت للرضا عليه‌السلام : ما تقول في القرآن؟ فقال : كلام الله لا تتجاوزوه ، ولا تطلبوا الهدى في غيره فتضلوا.

در اين روايت حضرت رضا عليه السلام ميفرمايند که فقط به قرآن بايد تمسک نمودو اگر به غير قرآن تمسک کنيد گمراه مي شويد.

التوحيد شيخ صدوق ج ۱ ص ۲۲۴

مقصود امام رضا از اين فرمايش چه بوده است؟ آيا واقعا بايد فقط قرآن را تمسک کرد ودیگران را رها کرديا خير، منظور چیز دیگری است؟؟آيا روايت امام رضا (عليه السلام) که در آن قرآن را تنها راه هدایت می داند، با حديث ثقلين تعارض دارد؟

پـــــــاسخ

براي پرسش فوق، دست کم دو پاسخ مي توان ارائه کرد:

پاسخ نخست:

 اين گونه روايات در مقام نفي پيروي از اهل بيت عليهم السلام نيست و اصولا در مقام نفي غير نيستند بدان معنا که پيروي از غير قرآن را ممنوع بدانند. بلکه صرفا در مقام تاکيد هر چه تمام بر پيروي از قرآن مي باشد همانگونه که در برخي روايات همين تاکيد درباره پيروي از اهل بيت عليهم السلام بيان گرديده است. از باب نمونه مي توان به حديث سفينه اشاره نمود.

حديث سفينه از جمله احاديث معتبري است که در منابع گوناگون شيعه از قبيل: عيون اخبار الرضا شيخ صدوق و امالي شيخ طوسي و نيز تعدادي از منابع اهل سنت مانند: فضائل الصحابة احمد بن حنبل و  المستدرك علي الصحيحين حاکم نيشابوري، نقل شده است. اين روايت توسط چندين تن از صحابه مانند: امام علي عليه السلام، ابوذر غفاري، ابن عباس  وانس بن مالک، با سندهاي گوناگون و الفاظ متنوع به نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به ثبت رسيده است که در ادامه صرفاً نمونه ­هايي از الفاظ مختلف اين حديث تقديم مي گردد:

مَثَلُ‏ أَهْلِ‏ بَيتِي‏ فِيكُمْ كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَهَا (فيها) نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرَق (هلک)

مثل اهل بيت من مثل کشتي نوح است هر آنکه سوارش شود نجات پيدا مي کند و آن کس که از آن تخلف ورزد غرق مي شود (به هلاکت مي رسد)

الصفار، أبو جعفر محمد بن الحسن بن فروخ ، بصائر الدرجات، ص 317،

الشيباني، ابوعبد الله أحمد بن حنبل ، فضائل الصحابة، ج 2، ص 785، 

البغدادي، ابوبكر أحمد بن علي  بن ثابت الخطيب، تاريخ بغداد، ج 12، ص 91،

الحاكم النيسابوري، ابو عبدالله محمد بن عبدالله، المستدرك علي الصحيحين، ج 2، ص 343،

 گفتني است حاکم نيشابوري بعد از نقل روايت مي گويد:

ادامه »

ممکن است بارها از خودمان پرسیده باشیم که چرا با اين كه حضرت رضا (علیه السلام) ما را دعوت می نمايد ولی حاجتهايمان روانمی شود؟ 

امام و حجت الهي، هدايتگر مومنان است به طرف خداوند و بيان كننده فرامين خداوند به مؤمنان. خداوند امامان را قرار داده است كه به وسيله آن ها ما به وجود افدسش راه پيدا كنيم و قرب او را بجوئيم.

اگرچه ائمه كريمند و از جمله الطاف كريم ياري رساندن به نيازمند است، اما

اولا:  اينكه ما فكر كنيم رابطه ما با امام بايد بر اساس رفع نيازهايمان باشد، صحيح نيست

ثانیا: اجابت خداوند و عنايت ائمه عليه السلام به معني رفع حاجت نيست، چرا كه چه بسا به قول قرآن خداوند چيز هايي را براي ما بپسندد و برايمان خوب بداند كه ما از آن ها كراهت داريم و احساس تنفر و بدي مي كنيم.

مومن چيزي را به خدا تكليف نمي كند و به همين كه خواسته اش را با امامش در ميان گذاشته كفايت مي كند و اصرار و لجاجت نمي كند. چه بسيار حاجت هاي روا نشده اي كه براي درخواست كننده اش هزار هزار بهتر از روا شدن باشد و ائمه خوبتر را براي ما مي پسندند.

يك بار حاجتمندي پيش رسول خدا (صلی الله علیه واله) و براي رفع نيازش طلب چيزي كرد و درهم و ديناري خواست. رسول خدا به او فرمود «دعا كنم خدا تو را غني سازد». او راضي نشد و گفت من اكنون به درهم و دينار احتياج بيشتري دارم تا به غني شدن. رسول خدا او را بيش از خواسته اش پولي بخشيدند و چون رفت به يارانشان فرمودند: «من براي او بيشتري را مي خواستم اما او به كم ناچيزي قناعت كرد».

آري عزيزان! رفاقت با خداوند و دوستي با ائمه به اين است كه ما از حاجتمان با آن ها سخن گفته ايم و نحوه اجابتش را بايد به آنها بسپاريم كه از ما به ما مهربان ترند و خوبي ما را بهتر مي شناسند.

مرکز پاسخگو: آستان قدس رضوی

از کتابهایی که به مولا علی بن موسی الرضا علیه السلام منسوب است می توان به کتب زیر اشاره کرد:

1- شیخ صدوق رحمة الله علیه در عيون اخبارالرضا (ع) رساله ای از آن حضرت نقل كرده كه در جواب محمد بن سنان قمي در علل احكام نوشته است و در آن پنجاه و پنج علت از علل شرايع ،رقم رفته و در باب 32 عيون اخبارالرضا: ج 2 ص 88 - 98 منقول است .

 2- كتاب علل فضل بن شاذان كه همه را از امام رضا (ع) شنيده و جمع كرده .علل و حكمتهاي احكام ديني در آن بيان گرديده است.

 3- رساله اي كه آن حضرت براي مأمون عباسي در محض اسلام و شرايع دين مرقوم فرموده و صدوق عليه الرحمة آن را در عيون اخبار الرضا: باب 35 ج 2 ص 121 - 127 آورده است .

 4- رساله اي كه باز براي مأمون عباسي درباره شريعت نوشت،

حسن بن شعبه در تحف العقول نقل كرده:مأمون، فضل بن سهل را محضر امام رضا صلوات الله عليه فرستاد و پيغام داد كه دوست دارم براي من از حلال و حرام و واجبات و سُنن بنويسي كه تو حجت خدا بر خلق و معدن علم هستي، امام (ع) دوات و كاغذ خواست و نوشت:
بسم الله الرحمن الرحيم…  آنگاه ابن شعبه اين رساله رابتفصيل نقل مي كند،

تحف العقول: ص 415 - 423 روايات امام رضا (ع) .

 5- رساله ذهبيه، رساله اي بود كه امام (ع) درباره طب و بهداشت و صحت بدن توسط اغذيه براي مأمون عباسي نوشت و چون مأمون دستور داد آن را با آب طلا نوشتند، به رساله ذهبيه معروف گرديد.

شيخ طوسي در فهرست در ترجمه محمد بن حسن بن جمهور بصري از آن ياد كرده و فرمايد:

«وله الرسالة الذهبية عن الرضا (ع)»، علامه مجلسي رضوان الله عليه همه آن رساله را در بحار: ج 59 ص 306 - 356 در پنجاه صفحه نقل كرده و در آخر فرموده: ابومحمد حسن قمي گويد: چون اين رساله به دست مامون رسيد، آنرا خواند و شاد شد و گفت: با آب طلا نوشته شود و رساله مذهبيه مسمي گردد.

 براي مزيد اطلاع به مستدرك الوسائل: ج 3 ص 335 رجوع شود.

 6- كتاب فقه الرضا، و آن كتابي است در ابواب فقه، اين كتاب تا زمان مجلسي اول مشهور نبود و از زمان وي معروف گرديد، علتش آن بود كه، جماعتي از اهل قم نسخه آن كتاب را به مكه آوردند، قاضي امير سيد حسين اصفهاني آن را ديد و يقين كرد كه آن تأليف حضرت رضا صلوات الله عليه است، سيد آنرا استنساخ كرد و با خود به اصفهان آرد و به مجلسي اول نشان داد، او و فرزندش مجلسي دوم يقين كردند كه آن از حضرت رضا صلوات الله عليه است .

 
خاندان وحي، سيد علي اكبر قريشي، ص 570 - 604

 يكي از مناظرات طلايي امام(عليه السلام) مذاكرات ايشان با عمران صابي است. امام در يك مناظره، پس از آنكه هيربدان، بزرگ زرتشتيان را با برهان قاطع محكوم ساخت، روبه حاضران كرد و فرمود آيا در ميان شما كسي است كه با اسلام مخالف باشد و اگر مايل است بدون اضطراب و نگراني سؤالاتش را بپرسد؟ دراين ميان عمران صابي، كه يكي از متكلمان معروف بود برخاست و نزد امام آمد و از ايشان درباره نخستين وجود (يعني خداوند) و مخلوقاتش سؤال كرد. امام با دليل و برهان پاسخ او را داد و سه دليل براي بي نيازي خداوند از مخلوقاتش اقامه كرد.

سپس عمران سؤالاتي درباره علم خدا به ذات پاكش و نيز انواع مخلوقات پرسيد و پاسخ در خور از امام شنيد. او همين طور از امام(عليه السلام) سؤال مي كرد و از چشمه جوشان علم امامت بهره مي برد تا اينكه حضرت فرمود آيا اين مطالب را خوب درك كردي. عمران عرض كرد آري مولاي من، خوب فهميدم و شهادت مي دهم كه خداوند همان گونه است كه شما توصيف كرديد و وحدانيتش را ثابت نموديد و گواهي مي دهم كه محمد(ص) بنده اوست كه براي ابلاغ دين حق فرستاده شد، سپس رو به قبله به سجده افتاد و از دل باختگان و عاشقان اهل بيت(عليه السلام) شد.

يكي از بزرگان فرموده است كه من وقتي در عالم خواب خدمت حضرت رضا (ع)مشرف شدم ديدم زنبورهاي زيادي اطراف آن حضرت را گرفته اند و به آن حضرت آسيب ميرسانند. هر چه كردم نتوانستم آنها را دفع كنم صبح خواب را به هر يك از علماء‌گفتم فرمودند آن زنبورها زنهايي هستند كه حجاب آنها شرعي نيست وباعث زحمت ديگر زائرين ميشوند.

كرامات رضويه، ج 2 ص 200