امام رضا (علیه السلام) با اسناد نقل شده فرمود، پيامبر خدا صلی الله علیه واله فرموده:

چهار كس را من در روز قيامت شفاعت مى‏ كنم، اگر چه با گناهان اهل زمين بر من وارد شوند:

1- كسى را كه در پيش روى فرزندان من در جهت گرامى داشت آنان- بر عليه دشمنان آنها و اسلام- شمشير زند.
2- كسى را كه خواست فرزندان من را برآورد.

3- كسى را كه در رابطه با كارهاى فرزندان من تلاش و كوشش كند.

4- كسى را كه با دل و زبان خود فرزندان من را دوست داشته باشد.

صحيفة الإمام الرضا عليه السلام / ترجمه حجازى، ص: 24

ابن حجر هيثمي از علمای به نام ومورد قبول اهل سنت در کتاب الصواعق المحرقه پيرامون حديث شريف «سلسلة الذهب» چنين مي نويسد:

ولما دخل نيسابور كما في تاريخها …  .

هنگامی که امام رضا وارد نیشابور شد مرکب امام ایستاد و امام داخل کجاوه نشسته بود و احدی صورت وی را نمی‌دید دو پیشوای اهل حدیث نیشابور به نامهای ابوزرعه رازی و محمد بن اسلم طوسی و سایر طلاب علوم حدیث (که قابل شمارش نبودند) به پیشواز امام آمده  ابوزرعه و محمد بن اسلم با التماس و گریه از امام خواستند تا صورت خود را بنمایاند و برای آنها حدیث از پدرانش نقل کند . در این هنگام شتر ایستاد و امام به غلامان خویش دستور داد پرده را برداشته تا چشمان مردم به جمال نورانی ايشان منور شود.

مردم نیز در حالتی بودند که فریاد می زدند و بعضی روی زمین در حالت سینه خیز بوده و برخی دیگر خاک مرکب امام را می بوسیدند. علمای شهر فریاد زدند ای مردم ساکت باشید و ابو زرعه و محمد بن اسلم از امام تقاضای حدیث کرده که امام چنین فرمود :

پدرم موسی بن جعفر از پدرش جعفر صادق از پدرش محمد باقر از پدرش زين العابدين از پدرش حسين از پدرش علی بن ابیطالب نقل كرد که فرمود حبیبم و نور چشمم رسول الله فرمود جبرئیل برایم روایت کرد که خداوند عزوجل به من چنین گفت : «لا اله الا الله دژ من است هر کس این کلمه را بگوید داخل در دژ من خواهد شد و هر کس در دژ من داخل شود از عذابم در امان خواهد بود »

امام پس از نقل این حدیث پرده را کشید و حرکت کرد . تمامی اهل قلم که این مطلب را ثبت می کردند قریب به بیست هزار بودند . 

در روايت ديگر آمده است كه حديث روايت شده (توسط امام رضا علیه السلام ) اين بود: ايمان شناخت قلبي، اقرار زباني و عمل با اعضاء و جوارح است.

البته شايد هر دو روايت از امام رضا در دو واقعه جدا از هم نقل شده باشد. احمد گفت: اگر اين اسناد بر ديوانه قرائت شود قطعا از ديوانگيش نجات پيدا مي‌كرد.

الهيثمي، ابوالعباس أحمد بن محمد بن علي ابن حجر ، الصواعق المحرقة علي أهل الرفض والضلال والزندقة، ج 2 ص 594 و 595

از کتابهایی که به مولا علی بن موسی الرضا علیه السلام منسوب است می توان به کتب زیر اشاره کرد:

1- شیخ صدوق رحمة الله علیه در عيون اخبارالرضا (ع) رساله ای از آن حضرت نقل كرده كه در جواب محمد بن سنان قمي در علل احكام نوشته است و در آن پنجاه و پنج علت از علل شرايع ،رقم رفته و در باب 32 عيون اخبارالرضا: ج 2 ص 88 - 98 منقول است .

 2- كتاب علل فضل بن شاذان كه همه را از امام رضا (ع) شنيده و جمع كرده .علل و حكمتهاي احكام ديني در آن بيان گرديده است.

 3- رساله اي كه آن حضرت براي مأمون عباسي در محض اسلام و شرايع دين مرقوم فرموده و صدوق عليه الرحمة آن را در عيون اخبار الرضا: باب 35 ج 2 ص 121 - 127 آورده است .

 4- رساله اي كه باز براي مأمون عباسي درباره شريعت نوشت،

حسن بن شعبه در تحف العقول نقل كرده:مأمون، فضل بن سهل را محضر امام رضا صلوات الله عليه فرستاد و پيغام داد كه دوست دارم براي من از حلال و حرام و واجبات و سُنن بنويسي كه تو حجت خدا بر خلق و معدن علم هستي، امام (ع) دوات و كاغذ خواست و نوشت:
بسم الله الرحمن الرحيم…  آنگاه ابن شعبه اين رساله رابتفصيل نقل مي كند،

تحف العقول: ص 415 - 423 روايات امام رضا (ع) .

 5- رساله ذهبيه، رساله اي بود كه امام (ع) درباره طب و بهداشت و صحت بدن توسط اغذيه براي مأمون عباسي نوشت و چون مأمون دستور داد آن را با آب طلا نوشتند، به رساله ذهبيه معروف گرديد.

شيخ طوسي در فهرست در ترجمه محمد بن حسن بن جمهور بصري از آن ياد كرده و فرمايد:

«وله الرسالة الذهبية عن الرضا (ع)»، علامه مجلسي رضوان الله عليه همه آن رساله را در بحار: ج 59 ص 306 - 356 در پنجاه صفحه نقل كرده و در آخر فرموده: ابومحمد حسن قمي گويد: چون اين رساله به دست مامون رسيد، آنرا خواند و شاد شد و گفت: با آب طلا نوشته شود و رساله مذهبيه مسمي گردد.

 براي مزيد اطلاع به مستدرك الوسائل: ج 3 ص 335 رجوع شود.

 6- كتاب فقه الرضا، و آن كتابي است در ابواب فقه، اين كتاب تا زمان مجلسي اول مشهور نبود و از زمان وي معروف گرديد، علتش آن بود كه، جماعتي از اهل قم نسخه آن كتاب را به مكه آوردند، قاضي امير سيد حسين اصفهاني آن را ديد و يقين كرد كه آن تأليف حضرت رضا صلوات الله عليه است، سيد آنرا استنساخ كرد و با خود به اصفهان آرد و به مجلسي اول نشان داد، او و فرزندش مجلسي دوم يقين كردند كه آن از حضرت رضا صلوات الله عليه است .

 
خاندان وحي، سيد علي اكبر قريشي، ص 570 - 604

يكي از بزرگان فرموده است كه من وقتي در عالم خواب خدمت حضرت رضا (ع)مشرف شدم ديدم زنبورهاي زيادي اطراف آن حضرت را گرفته اند و به آن حضرت آسيب ميرسانند. هر چه كردم نتوانستم آنها را دفع كنم صبح خواب را به هر يك از علماء‌گفتم فرمودند آن زنبورها زنهايي هستند كه حجاب آنها شرعي نيست وباعث زحمت ديگر زائرين ميشوند.

كرامات رضويه، ج 2 ص 200

بهترين شكل تبليغ و دفاع از دين آن است كه به گونه اي بيانگر وجه عقلاني دين باشد. حال باید دید آيا از كتاب و سنت، شواهدي بر اهميت چنين دفاعي وجود دارد؟

باید گفت که دقيقاً اينگونه است و بهترين دليل بر اهميت اين نوع دفاع، توجه كتاب و سنت و انطباق سيره روش اهل بيت در تبليغ دين بر اين روش مي باشد. چرا كه قرآن، يكي از راههاي معرفت را تعقل و تدبر در آيات وانفس مي داند و انسان را براي رسيدن به حقايق و كشف مجهولاتش به روشهاي عقلاني توصيه مي كند.

در سيره و روش اهل بيت- عليهم السلام- نيز چنين امري از جايگاه خاصي برخوردار است. نمود اين رويه را، مي توان در كلمات آسماني آن بزرگواران وهم در سيره و روش عملي آنان دريافت. چرا كه آن حضرات در مقاطع مختلف تبيين و دفاع از دين و با توجه به موقعيت مخاطبينشان حكيمانه ترين روش را برمي گزيدند و همين امر نيز موجب هدايت و يا شكست منكران مي شد. مناظرات ائمه در حوزه هاي مختلف ديني با رهبران و نمايندگان اديان و نحله هاي مختلف فكري گاهي براي اساس اقناع آنها از طريق متون نقلي خود آنها و گاهي هم براساس برهان عقلي بوده است.

علم امام رضا(عليه السلام)- از جهات مختلفي قابل توجه است. معلومات آن حضرت از چيزهايي است كه شخصيت ايشان را متمايز مي سازد. معلومان آن حضرت در زمينه الهيات، اطلاعاتشان درباره اديان و كتاب هاي آسماني، آگاهي امام از علوم و معارف قرآني، احاطه امام به بحث هاي كلامي، بحثهاي امام، درباره پزشكي، طرح اصول و فقه و جز اينها همه گسترش دامنه معلومات حضرت ثامن الائمه را مي رساند.

بحث هاي حضرت رضا(عليه السلام) با جاثليق- راس الجالوت، هرابز اكبر روحاني زرتشتي و عمران صابي آن متكلم معروف، مبين احاطه آن حضرت به كتابهاي آسماني و مباني توحيد و خداشناسي است.

بحثهاي حضرت درباره فلسفه احكام، مبين بينش عميق ايشان است. بحث درباره فلسفه غسل و وضو، فلسفه حرمت زنا، فلسفه زكات، فلسفه حرمت ربا و فلسفه حرمت شراب و طرح مسايل اجتماعي و اخلاقي در زمينه احكام، برخورداري كامل آن حضرت را از فكر برهاني نشان مي دهد.

بحث امام درباره مسايل پزشكي و گفتار امام درباره فلسفه احكام حاكي از بينش وسيع او در زمينه هاي علمي و اجتماعي است. حضرت رضا(عليه السلام) در فن خطابه و همچنين در زمينه شعر و ادب و در فصاحت و بلاغت يگانه بود. اين جامعيت علمي امام رضا(عليه السلام) بود كه مأمون را به اداي احترام نسبت به آن حضرت مجبور مي ساخت. بديهي است تجلي و شكوه وجه عقلاني دين، متوقف بر چنين موقعيت علمي خواهد بود كه آن بزرگوار در نهايت كمال نسبت به آن قرار داشت.

   زماني كه مأمون به سبب بيماري نتوانست نماز عيد را بخواند، از امام رضا (عليه السلام) درخواست كرد تا نماز را اقامه كند. امام در حالي كه پيراهن كوتاه سفيد و عمامه سفيد پوشيده و در دستش عصا بود، روانه نماز شد و در ميان راه با صداي بلند مي فرمود: «السلام علي ابوي آدم و نوح، السلام علي ابوي ابراهيم و اسماعيل، السلام علي ابوي محمد و علي، السلام علي عباد الله الصالحين.»

مردم به طرف امام هجوم مي آوردند و دست ايشان را مي بوسيدند و ازايشان تجليل مي كردند.

در اين هنگام به خليفه خبر رسيد كه اگر اين وضعيت ادامه يابد، خلافت از دست تو خارج مي شود.

مأمون خود را به سرعت به امام رسانيد و نگذاشت امام نماز را بخواند. آن گاه امام مطالبي مهم به هرثمة بن اعين ـ كه از خادمان مأمون، اما محب اهل بيت و در خدمت امام رضا (عليه السلام) بود ـ فرمود.

هرثمه مي گويد: روزي سرورم ابوالحسن رضا مرا طلبيد و فرمود: اي هرثمه! مي خواهم تو را از مطلبي آگاه سازم كه بايد نزد تو پنهان بماند و تا زماني كه زنده هستم، آن را بري كسي فاش نكني، اگر فاش كني، من دشمن تو پيش خدا خواهم بود. هرثمه گفت: قسم خوردم كه تا او زنده است، سخني نگويم. امام فرمود:

اي هرثمه! سفر آخرت و ملحق شدنم به جدم و پدرانم نزديك شده. همانا من بر اثر خوردن انگور و انار مسموم از دنيا خواهم رفت. خليفه مي خواهد قبر مرا پشت قبر پدرش هارون الرشيد قرار دهد، اما خداوند

ادامه »