زيارت جامعه كبيره كه اقيانوسی مواج از معارف الهي و مضامين عالي مشتمل بر معرفي مقام ائمه عليهم السلام است؛ از امام علي النقي عليه السلام به ما رسيده است. زيارت جامعه كه به تعبير علامه مجلسي(ره) از نظر سند و روايت از صحيح ترين و قوي ترين زيارات ائمه عليهم السلام است يادگاري عظيمي است كه در حرم هر يك از ائمه معصومين عليهم السلام آن زيارت را مي خوانيم.

از آنجاكه اين زيارت ، بر نقل نصوص مختلف ، معتبرترين زيارات بوده و توصيه به خواندن آن در مشاهد مشرفه ، اكيدا به چشم مي خورد ؛ توجه به مضامين مهم آن نيز بايد مورد توجه قرار بگيرد .

1 – السلام عليكم يا اهل بيت النبوه :
خاندان پيامبري؛ دقت فرماييد . مي گويد خاندان پيامبري و نمي گويد خاندان پيامبرصلی الله علیه واله

2 – ساسه العباد :
دين از سياست جدا نيست: ائمه ي شيعه ، تنها رهبران ديني مردم نبوده و سياستمدار ترين افراد روزگار خود نيز بوده و شعار جدايي دين از سياست توطئه اي پرورش يافته توسط دشمنان دين است .

3 – وَحُجَجِ اللَّهِ عَلي اَهْلِ الدُّنْيا وَالاْخِرَهِ وَالاْولي
سه برهه ي زماني بسيار مهم و اهل بيت :
امامان شيعه در سه برهه ي زماني بسيار مهم ، حجت هاي بر مردم بوده اند :
الف : دنيا
ب : آخرت
ج : اولي ( آيا تا به حال به اين برهه زماني فكر كرده ايد كه اولي كجا بوده است ؟!)

4 – اَلسَّلامُ عَلي مَحاَّلِّ مَعْرِفَهِ اللَّهِ
امن ترين راه رسيدن به خدا :
آنچه كه مسلم است و در لسلن روايات به آن اشاره شده است اينست كه راه هاي رسيدن به خداوند ،بسيار زياد است اما آنچه بايد بر اساس نص جامعه ي كبيره مورد توجه قرار بگيرد اينست كه :
امن ترين راه ، طريق اهل بيت است.

5 – اَيَّدَكُمْ بِرُوحِهِ
تاييدات با روح :

بزرگترين فرشته ي الهي به نام روح ( كه برخي از مفسرين ، ذيل آيات سوره ي قدر و آيه تنزل الملائكه و الروح فيها ، اشاره به اين مطلب داشته اند )كه اعظم ملائكه ي الهي مي باشد؛ همواره همراه اهل بيت عصمت و طهارت بوده است و ايضا مي باشد !

6 – وَالْبابُ الْمُبْتَلي بِهِ النّاسُ مَنْ اَتيكُمْ نَجي وَمَنْ لَمْ يَاْتِكُمْ هَلَك

اهل بيت محك ايمان: آنچه بر اساس روايت مختلف بدان اشاره شده است، خاندان عصمت و طهارت،محك ايمان براي انسان ها هستند . هركس ايشان را به عنوان نمايندگان الهي پذيرفت ، نجات يافته و هركس رو گردان شود ، هلاك مي گردد .

7 – وَجَعَلَ صَلَواتَنا عَلَيْكُمْ وَما خَصَّنا بِهِ مِنْ وِلايَتِكُمْ طيباً لِخَلْقِنا وَطَهارَهً لاِنْفُسِنا وَتَزْكِيَهً لَنا وَكَفّارَهً لِذُنُوبِنا
اهل بيت جلوه اي از رحمه للعالميني پيامبر اسلام :
اگر خداوند ، گناهان خلائق بپوشاند و لباس رحمت بر آنان ، بواسطه ي اهل بيت است . كه در برخي روايات داريم در روز قيامت،خيل كثيري از بندگان الهي را دستگيري مي نمايند و ايضا در اين دنيا به بركت حضور نورانيت ايشان ، گناهان بخشيده مي شود همانطور كه در زيارت نامه ي آنها نيز اشاره شده است كه زائر ايشان در حال معرفت ، تمامي گناهانش بخشيده شده و مإوايش بهشت خواهد بود.

8 – وَبَرِئْتُ اِلَي اللَّه عَزَّوَجَلَّ مِنْ اَعْداَّئِكُمْ وَمِنَ الْجِبْتِ وَالطّاغُوتِ وَالشَّياطينِ وَحِزْبِهِمُ الظّالِمينَ لَكُمْ وَالْجاحِدين لِحَقِّكُمْ وَالْمارِقينَ مِنْ وِلايَتِكُمْ وَالْغاصِبينَ لاِرْثِكُمْ وَالشّاَّكّينَ فيكُمْ وَالْمُنْحَرِفينَ عَنْكُمْ وَمِنْ كُلِّ وَليجَهٍ دُونَكُمْ
دشمن شناسي و كشف كُـدهاي كلامي اهل بيت : مقوله ي بسيار مهم دشمن شناسي در مكتب اهل بيت در هر زمان مورد توجه ايشان بوده و به مناسبت هاي مختلف ، كدهايي از جانب اين انوار مقدسه صادر مي شده تا دشمنان را به مردم ، معرفي نمايند از جمله كدهايي همانند جبت و طاغوت كه بايد مورد توجه قرار گرفته شود .

9 – مَنْ اَرادَ اللَّهَ بَدَءَ بِكُمْ
تاكيد موكد و مجدد به خداشناسي از درگاه اهل بيت :
هركس خدا را بخواهد بايد با اهل بيت شروع كند چرا كه محل امن شناخت الهي ، از درگاه خزائن علم خواهد بود .

10 – بكُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَبِكُمْ يَخْتِمُ وَبِكُمْ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَبِكُمْ يُمْسِكُ السَّماَّءَ اَنْ تَقَعَ عَلَي الاْرْضِ اِلاّ بِاِذْنِهِ وَبِكُمْ يُنَفِّسُ الْهَمَّ وَيَكْشِفُ الضُّرَّ وَعِنْدَكُمْ ما نَزَلَتْ بِهِ رُسُلُهُ وَهَبَطَتْ بِهِ مَلاَّئِكَتُهُ

اهل بيت دليل رحمت واسعه ي الهي ، بر خلائق :
به عبارت ديگر همانطور كه در حديث معراج از زبان پيامبر اسلام نيز بدان اشاره شده است و نيز در احاديث قدسي متعدد هم مذكور است ؛ اهل بيت دليل خلقت و واسطه ي رحمت الهي بر بندگان هستند .

11 _ وَبِكُمْ اَخْرَجَنَا اللَّهُ مِنَ الذُّلِّ وَفَرَّجَ عَنّا غَمَراتِ الْكُرُوبِ وَاَنْقَذَنا مِنْ شَفا جُرُفِ الْهَلَكاتِ
تمسك به اهل بيت باعث نجات از گمراهي ها :
خواستني ها ، فقط و فقط از اين خاندان جائز است و چراغ هدايت در ظلمات گمراهي ها ، خود خودشان هستند .به عبارت ديگر اشاره به احاديث متعدد در اين زمينه دارد و ايضا زيارت خاص امير المومنين علي عليه السلام كه در هلكات و پرتگاه هاي بسيار خطرناك ، از دوستداران ، دستگيري كرده و سنگيني هاي ايشان را به دوش مي كشند .( به زيارت مخصوصه ي امير المومنين علي عليه افضل صلوه المصلين در 27 رجب دقت فرماييد و ايضا در آن تامل )

12 – بِمُوالاتِكُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعالِمَ دِينِنا وَاَصْلَحَ ماكانَ فَسَدَ مِنْ دنيانا
اهل بيت باعث رشد فكري و جبران خسارات دنيايي :
آشنايي با آل بيت پيامبري ، آشنايي با معارف ديني و الهي است و در نتيجه جبران كننده خسارات دنيايي و آخروي .

13 -اِنَّ بَيْني وَبيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ذُنُوباً لا يَاْتي عَلَيْها الا رضاكم :

بخشش فقط با نظرخاص اهل بيت :
خداوند گذشت از بندگان و بخشوده شدن آنان را در گرو رضايت اهل بيت پيامبر خويش قرار داده است بدين معنا كه اگر اين خاندان از كسي رضايت داشته باشند خداوند هم از او راضي خواهد بود .

14- اَللّهُمَّ اِنّي لَوْ وَجَدْتُ شُفَعاَّءَ اَقْرَبَ اِلَيْكَ مِنْ مُحَمِّدٍ وَاَهْلِ بَيْتِهِ الاْخْيارِ الاْئِمَّهِ الاْبْرارِ لَجَعَلْتُهُمْ شُفَعاَّئي

برترين خلائق :
در هستي و خلقت كساني جز آل بيت پيامبر(ص) ، برترين خلائق نزد خداوند نيستند . حتي انبياء و اولياء .(اشاره به حديث معراج فرمايش پيامبر اسلام )

در مصباح شیخ طوسی(ره) درباره ی صلواتی که از امام حسن عسکری(علیه السلام) درباره هر کدام از چهارده معصوم نقل شده درباره امام علی النقی(علیه السلام) چنین آمده است :

بسم الله الرحمن الرحیم
«اللهم صل علي علي بن محمد وصي الاوصياء و امام الاتقياء و خلف ائمه الدين علي الخلائق اجمعين. اللهم كما جعلته نورا يستضيء به المومنين فبشر بالجزيل من ثوابك و انذر بالاليم من عقابك و حذر باسك و ذكر آياتك و احل حلالك و حرم حرامك و بين شرايعك و فرايضك و حض علي عبادتك و امر بطاعتك و نهي عن معصيتك فصل عليه افضل ما صليت علي احد من اوليائك و ذريه انبيائك يا اله العالمين».

بارالها! بر علی بن محمد (امام نقی) درود فرست. او که جانشین اوصیای پیامبر(ص) و پیشوای پارسایان است. و جایگزین رهبران دین و حجت بر تمام آفریدگان.

بارالها! همانگونه که او را نوری قرار دادی تا مؤمنان از او فروغ بگیرند . او به پاداش بزرگ تو بشارت دادو از کیفر تو مردم را بر حذر داشت و آیات تو را یادآور گردید، حلال تو را حلال دانست و حرام تو را حرام شمرد.

آئین تو و واجبات تو را روشن کرد و مردم را به عبادت تو برانگیخت. و به طاعت تو فرمان داد و از معصیت تو بازداشت.

خدایا! بر او درود فرست برترین درودی که بر هر کدام از اولیای خودت و ذرّیه پیامبرانت می فرستی ای معبود جهانیان.

مفاتیح الجنان، صلوات برحجج طاهره

 سند زيارت جامعه به درجه ی قطع و يقين از صحت رسيده است، شيخ الطايفه – شيخ طوسي – در كتاب تهذيب، و رئيس المحدثين، شيخ صدوق در كتاب «من لا يحضره الفقيه و در كتاب عيون و ديگران آن را نقل كرده اند. مرحوم مجلسي مي گويد:

«اين زيارت از نظر سند، درست ترين و از نظر مطلب عميقترين و از نظر لفظ فصيحترين و از نظر معني، بليغترين زيارتنامه ها و پرارجترين همه است.»

محمد بن اسماعيل برمكي از موسي بن عبدالله نخعي اين زيارت را نقل كرده است و ما گوش به سخنان وي مي سپاريم تا چگونگي مطلب را براي ما بازگو كند، مي گويد:

«به علي بن محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن حسين بن علي بن ابي طالب عليهم السلام، عرض كردم: يابن رسول الله! سخني را به من بياموزيد كه موقع زيارت يكي از شما بليغ و كامل آن را بگويم. فرمود: «وقتي كه به آستانه ي در رسيدي بايست و در حالي كه غسل كرده اي بر زبان جاري كن، و چون وارد حرم شدي و قبر مقدس را ديدي بايست و بگو: الله اكبر، الله اكبر – سي مرتبه ديگر- خدا را تكبير بگو و بعد، نزديك قبر برو، و باز چهل مرتبه خدا را تكبير بگو كه مجموعا صد مرتبه بشود. امام عليه السلام پس از اين سخنان، زيارت را شروع كرد.»

سيد ابن طاووس با سند خود از جناب عبدالعظيم حسني نقل مي كند كه گفت: امام جواد عليه السلام، اين دعاي چشم زخم را براي فرزندش امام هادي عليه السلام – كه كودك در گهواره بود – نوشت، و آن را به بازويش بست [يا: به او آويخت]، و آن را به اصحاب خود سفارش مي كرد، حرز اين است:

بسم الله الرحمن الرحيم لا حول و لا قوه الا بالله العلي العظيم، اللهم رب الملائكه و الروح و النبيين و المرسلين، و قاهر من في السماوات و الارضين، و خالق كل شي ء و مالكه، كف عنا باس اعدائنا و من اراد بنا سوءا من الجن و الانس، و اعم ابصارهم و قلوبهم، و اجعل بيننا و بينهم حجابا و حرسا و مدفعا، انك ربنا لا حول و لا قوه لنا الا بالله عليه توكلنا و اليه انبنا و اليه المصير.

ربنا لا تجعلنا فتنه للذين كفروا، و اغفر لنا ربنا، انك انت العزيز الحكيم،

ربنا عافنا من كل سوء، و من شر كل دابه انت آخذ بناصيتها، و من شر ما يسكن في الليل و النهار، و من شر كل سوء، و من شر كل ذي شر. رب العالمين و آله المرسلين، صل علي محمد و آله اجمعين و اوليائك، و خص محمدا و آله اجمعين باتم ذلك، و لا حول و لا قوه الا بالله العلي العظيم.

بسم الله و بالله اومن بالله، و بالله اعوذ، و بالله اعتصم، و بالله استجير، و بعزه الله و منعته امتنع من شياطين الانس و الجن، و من رجلهم، و خيلهم و ركضهم، و عطفهم، و رجعتهم، و كيدهم، و شرهم، و شر ما ياتون به تحت الليل، و تحت النهار من البعد و القرب، و من شر الغائب و الحاضر و الشاهد و الزائر احياء و امواتا اعمي و بصيرا، و من شر العامه و الخاصه، و من شر نفس و وسوستها، و من شر الدناهش و الحسن و اللمس و اللبس، و من عين الجن و الانس. و بالاسم الذي اهتز به عرش بلقيس، اعيذ ديني و نفسي و جميع ما تحوطه عنايتي من شر كل صوره، او خيال، او بياض، او سواد، او تمثال، او معاهد، او غير معاهد ممن يسكن الهواء و السحاب و الظلمات و النور، و الظل و الحرور، و البر و البحور، و السهل و الوعور، و الخراب و العمران، و الآكام و الآجام و الغياض، و الكنائس و النواويس، و الفلوات و الجبانات، و من شر الصادرين و الواردين ممن يبدو بالليل و ينتشر بالنهار، و بالعشي و الابكار، و الغدو و الآصال، و المريبين و الاسامره و الافاثره [الافاتره] و الفراعنه و الابالسه، و من جنودهم و ازواجهم و عشائرهم و قبائلهم، و من همزهم و لمزهم و نفثهم و وقاعهم و اخذهم و سحرهم و ضربهم و عبثهم و لمحهم و احتيالهم و اختلافهم. و من شر كل ذي شر من السحره و الغيلان و ام الصبيان، و ما ولدوا و ما وردوا، و من شر كل ذي شر داخل و خارج و عارض و متعرض و ساكن و متحرك، و ضربان عرق و صداع و شقيقه، و ام ملدم و الحمي و المثلثه و الربع و الغب و النافضه و الصالبه و الداخله و الخارجه، و من شر كل دابه انت آخذ بناصيتها، انك علي صراط مستقيم، و صلي الله علي نبيه محمد و آله الطاهرين

  سيد ابن طاووس مي گويد: حرز ديگر براي امام هادي عليه السلام اين است:

بسم الله الرحمن الرحيم يا عزيز العز في عزه! ما اعز عزيز العز في عزه، يا عزيز! اعزني بعزك، و ايدني بنصرك و ادفع [بعد] عني همزات الشياطين، و ادفع عني بدفعك، و امنع عني بصنعك، و اجعلني من خيار خلقك، يا واحد، يا احد، يا فرد، يا صمد .

 القاب حضرت امام هادی علیه السلام

: براي آن بزرگوار چند لقب ذكر شده است:
1 – نجيب، 2 – مرتضي، 3 – هادي، 4 – نقي، 5 – عالم، 6 – فقيه، 7 – امين، 8 – موتمن، 9 – طيب، 10 – متوكل، 11 – عسكري، 12 – ناصح، 13 – مفتاح.

ودر دلائل الامامه چند لقب ديگر را ذكر كرده است: 14 – دليل، 15 – موضح، 16 – رشيد، 17 – وفي، 18 – شهيد، 19 – متقي و 20 – خالص.

هر يك از اين القاب بيانگر يك خصلت از خصال نيكو است که به برخی از آن اشراه می کنیم:

نجيب كه به معناي برگزيده و ناب است اشاره به اين دارد كه خدا او را برگزيده است و بر ساير بني آدم برتري داده است.

مرتضي معنايي نزديك به نجيب دارد اگر شخصي يك نفر را براي خدمت يا همراهي خود برگزيد و پسنديد ميگويند: «ارتضاه» بنابراين معناي اين لقب آن است كه خدا آن حضرت را براي خدمت به دين خود برگزيده و پسنديده است.

هادي يعني راهنما و هدايتگر؛ و روشن است كه حضرت راهنماي مردم به سوي خدا و دين است.

نقي به معناي پاك و پاكيزه است و حضرتش داراي صفت عصمت بوده و از هر آلودگي ظاهري و باطني پاك بوده است.

عالم كه معناي آن روشن است و علم حضرت نشات گرفته از علم پدران و اجدادش ميباشد كه به رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم منتهي ميگردد و علم پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم از سرچشمه ي وحي الهي است.

فقيه، اين واژه را گاهي به دانشمند و گاهي به دانا و گاهي به بابصيرت و همانند اينها معنا مي نمايند، رساترين واژهاي كه اين كلمه را ميتوان به آن برگرداند كلمه دين شناسي است. با در نظر گرفتن اين موضوع كه حضرت امام است خوب روشن ميگردد كه وي چگونه دين شناسي بوده است.

امين مورد اعتماد و امانتدار؛ به حضرت امين ميگويند به اعتبار اينكه امانتدار و مورد اطمينان و اعتماد خدا بوده در اداي وظايف و امانتهايي كه از جانب خدا به او واگذار شده كه مربوط به امور دين است و نيز از همه ي جهات امانتدار مردم و رعيت بوده است.

موتمن يعني كسي كه او را امين شناخته اند بنابراين معنايش اين است كه خداوند او را امين و امانتدار ميداند. طيب به معناي نيكو و خوب و پاكيزه است كه آن بزرگوار در بالاترين مرتبه اين معاني است.

متوكل به كسي ميگويند كه امورش را به ديگري كه به او اعتماد دارد واگذار نمايد ملقب شدن حضرت به اين لقب به اعتبار آن است كه كارهايش را به خدا واگذار نموده بود. مرحوم علامه مجلسي از كتاب كشف الغمه نقل نموده كه حضرت اين لقب را مخفي مي نمودند و به اصحاب سفارش ميكردند كه از آن چشم پوشي نمايند زيرا اين، لقب يكي از خلفاي معاصر حضرت متوكل علي الله بود و به خاطر تقيه حضرت اين لقب را اظهار نميكردند.

عسكري، عسكر به معناي ارتش و سپاه است. مرحوم علامه مجلسي از مرحوم صدوق نقل نموده كه از استادانم شنيدم: محلهاي كه امام هادي و فرزندش امام حسن عليهماالسلام در سامراء ساكن آن بودند، عسكر ناميده ميشد از اين رو به اين دو بزرگوار عسكري ميگفتند و از سخن صاحب جنات الخلود استفاده ميگردد كه علت نامگذاري آن محله به عسكر اين است كه آنجا لشكرگاه متوكل عباسي بوده است.

ناصح يعني خيرخواه و دلسوز و بيغش و غل كه حضرت خيرخواه دين و مردم بود و از هر غش و غل پاك بود.

مفتاح، اين كلمه در اصل به كليد گفته ميشود و به حضرت مفتاح گفته شده به اعتبار اينكه مشكلات مادي و معنوي مردم را حل مينموده است.

سحرگاه روز 15 ذي الحجه هنگامي كه خورشيد، اشعه تابناك خود را بر روي زمين مي گسترد مولود مسعود خاندان رسالت حضرت امام علي النقي (علیه السلام) ديده بر جهان باز گشود نوزادي كه باعث سربلندي و افتخار اسلام گرديد و عمر خود را در راه اعتلاي تعاليم ارزنده اسلام مصروف داشت و در پيشبرد هدفهاي الهي از هيچ نو كوشش و فعاليت و مجاهده مضايقه ننمود.

مادر عزيز و مهربانش، بانوي با فضيلت و تقوي و دانشمندي بود در نهايت فداكاري ودلسوزي كه يكي از بانوان صالح و درستكار شايسته ي روزگار خود محسوب مي گشت به حدي كه خود امام (علیه السلام) درباره ي او چنين مي فرمايد:

«مادرم عارف و آشنا به مقام امامت و ولايت بود. او با عنايت و لطف پروردگار اهل رحمت و بهشت است. هرگز فريب شيطان و مكر و كيد تجاوزكار وستمگر را به خود نديد و از نظر رتبه و مقام كمتر از مادر انبياء و مردان شايسته ي الهي نبود … » .

نام گرامي وي «سمانه» معروف به سيده و صاحب كنيه «ام الفضل مقربيه» از شاهزادگان رومي بود كه به اسارت لشكر مسلمانان در آمده بود و به عنوان «ام ولد» آزاد گرديد و افتخار همسري امام را پيدا نمود او يكي از آشنايان حقيقي به مقام ولايت كبري و از مدافعين سرسخت زعامت و خلافت الهي بود.

پدر امام هادي امام محمّد جواد فرزند علي بن موسي الرضا علیه السلام فرزند و وارث امامت موسي بن جعفر بن محمّد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب ، اصيل ترين و ريشه دارترين خاندان عرب در اسلام مي باشد و بشريت هرگز خانداني بدين عظمت و بزرگواري را جز همين خاندان به خود نديده است . اين خاندان معلم انسانيت در پيمودن مسير كمال بوده اند و خداوند به وسيله آنان و با خون شهيدانشان شجره طيّبه توحيد را آبياري نموده است .

میلاد با سعادت دهمین اخترتابناک امامت و ولایت برهمۀ مسلمین مبارک باد.