سخن گور با مرده و سخن مردگان
پيامبر خدا (ص) فرمود: ميّت را وقتى كه در قبرش مىگذارند، قبر به او مىگويد:
واى بر تو اى فرزند آدم، چه چيز تو را از من غافل ساخت؟ آيا نمىدانستى كه من سراى آشوب، تاريكى، تنهايى و سراى كرم هايم، چه چيز مرا از ياد تو برد در صورتى كه بارها از كنار من گذشتى؟
اگر ميّت شخص صالحى باشد، از طرف او به قبر پاسخ مىرسد و مىگويد:
آيا تو ديدهاى آن كسى را كه امر به معروف و نهى از منكر مىكرد؟
پس قبر مىگويد:
در اين صورت به گونۀ باغ سرسبز بهشتى مىشوم و جسد او نورانى مىشود و روحش به جانب خدا بالا مىرود .
يكى از بزرگان مىگويد:
هيچ ميّتى از دنيا نمىرود، مگر اينكه قبرى كه او را در آنجا دفن مىكنند، به صداى بلند مىگويد: منم خانۀ تاريكى و تنهايى، پس اگر در زمان حيات خود مطيع امر پروردگار بودهاى امروز من براى تو رحمتم، و اگر نافرمان او بودهاى، من امروز عذابم براى تو، منم آن كه هر كس با حال اطاعت خدا وارد من شود، خوشحال بيرون رود، و اگر گنهكار وارد من شود، در حالى از من بيرون شود كه از رحمت خدا به دور است. ديگرى مىگويد: شنيدهام شخص را وقتى كه در قبرش مىگذارند، اموات همسايگى او صدا مىزنند اى بازماندۀ پس از برادران و دوستان و همسايهها در دنيا آيا تو از ما پند نگرفتى؟ آيا از اينكه ما جلوتر از تو رهسپار اين ديار شديم، باعث انديشيدن تو نشد؟ آيا تو گسستن رشتۀ اعمال ما را نديدى؟ در حالى كه تو فرصت داشتى، پس چرا آنچه را برادرانت از دست داده بودند، براى خود تدارك نديدى؟
و قطعات زمين صدا مىزند:
اى كه گول ظاهر دنيا را خوردى آيا به بستگانى كه در زير زمين پنهان شدند از آن كسانى كه پيش از تو فريب دنيا را خورده بودند و اجل آنها را پيش از تو رهسپار قبرها كرد، و تو مىديدى كه دوستانشان آنها را به سرعت به طرف قبر مىبردند، عبرت نگرفتى؟ ! ديگرى مىگويد: شنيدم ميّت را وقتى كه در قبر مىگذارند، از اعمال خود بيمناك است تا اينكه خداوند اعمالش را به زبان مىآورد، مىگويند: اى بندۀ تنها مانده در قبر كه از دوستان و بستگان جدا افتادهاى، امروز جز ما انيسى و همدمى ندارى!
يكى از بزرگان مىگويد:
هر گاه بندۀ صالح و فرمانبر پروردگار را در قبر مىگذارند، اعمال شايستۀ او مانند نماز، روزه، حج و صدقه او را در ميان مىگيرند: و فرشتگان عذاب از طرف پاها مىآيند! پس نماز مىگويد: دور شويد از او، كه شما را راهى بر او نيست. او مدتها براى رضاى خدا به انجام من اقدام كرده است. بعد از طرف سر ميّت مىآيند، روزه مىگويد: شما را تسلّطى بر او نيست زيرا او در دنيا روزها براى خدا تشنگى كشيده است، پس شما را راهى بر او نيست! سپس از پهلوى جسد او مىآيند، حج مىگويد: دور شويد از او كه بدن خود را رنجانده و خويشتن را به زحمت انداخته و براى خدا مراسم حج به جا آورده است، پس شما را بر او راهى نيست. آنگاه از طرف دستهايش مىآيند، صدقه مىگويد: از او خوددارى كنيد، از صاحب من دست برداريد چه بسيار صدقههايى كه از اين دستها بيرون و به خاطر خدا در دست خدا قرار گرفته است! پس شما را بر او تسلّطى نيست. آنگاه خطاب مىرسد؛ گوارا باد تو را، زندگى و مرگ بر تو گوارا باد! فرشتگان رحمت مىآيند و بسترى از رحمت برايش مىگسترند و بر او جامهاى بهشتى مىپوشانند و قبرش تا آنجا كه چشم انداز است گشوده مىشود، و قنديلى از بهشت مىآورند كه تا روز قيامت از روشنى آن برخوردار است!
و بزرگى مىگويد:
من شنيدم كه رسول خدا (ص) فرمود: ميّت مىنشيند و صداى پاى تشييعكنندگان را مىشنود امّا چيزى جز قبرش با او سخن نمىگويد و قبر خطاب مىكند: واى بر تو اى فرزند آدم! آيا تو از من و از تنگنا و كرم هاى من بيمناك نبودى؟ پس براى من چه تهيه ديدى ؟
مجموعه ورام: آداب و اخلاق در اسلام، صفحه 528