روزی علی (عليه السلام) نقل كرد كه پيامبر (صلي الله عليه وآله) فرمود: زيرك ترين و هشيارترين انسانها كسي است كه خود را به حساب بكشد و براي بعد از مرگ خود كار بكند.
مردي پرسيد: اي اميرمؤ منان ! چگونه نفس خود را به حساب بكشد؟.
امام فرمود: وقتي كه صبح كرد و سپس آن روز فرا رسيد به خويشتن بازگردد و خطاب به خود بگويد:

ای نفس ! امروز روزي بود كه بر تو گذشت ، و هرگز ديگر باز نمي گردد، و خداوند از تو سوال مي كند كه :

• اين روز را در چه راهي به پايان رساندي ،
• چه كاري در آن كردي ،
•  آيا خدا را به ياد آوردي و او را ستودي ؟
• آيا نيازهاي مؤ منان را برآوردي ؟
• آيا رفع اندوه از مؤ مني نمودي ؟
• آيا در غياب مؤ من نزد اهل  و فرزندانش آبروي او را حفظ كردي ؟
• و پس از مرگ او، آيا آبرويش را در ميان بازماندگانش نگه داشتي ؟
•  آيا از غيبت و بدگويي پشت سر مؤ من خودداري نمودي ؟ 
• آيا مسلماني را ياري كردي ؟  تو در اين روز چه كردي ؟

اگر در پاسخ گفت : كارهاي نيك انجام دادم ، خدا را حمد و سپاس كن و تكبير بگو به خاطر توفيقي كه نصيب تو شده است ،

و اگر گفت : امروز گناه كردم يا كوتاهي نمودم از درگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش كن و تصميم بگير كه ديگر تكرار گناه نكني .

داستان صاحبدلان ، محمد محمدی اشتهاردی