اگرچه دنيا گران بها شمرده می شود امّا پاداش خداوند، بلندپايه و گرامی تر است.
اگر بدن ها برای مرگ آفريده شده اند کشته شدن با شمشير در راه خدا، برتر است.
اگر روزی ها تقسيم و اندازه گيری شده اند بنا بر اين، حرص نورزيدن در کسب روزی، زيباتر است.
اگر نتيجه جمع کردن اموال در اين جهان، رها کردن آنهاست پس چرا انسان بر چيزی که رها می شود، بخل بورزد؟
بحار الأنوار: ج 44 ص 374 و ج 45 ص 49
مشورت کردن :
احتمال خطا را كم مى كند.
استعدادها را شكوفا مى كند.
مانع استبداد مى شود.
مانع حسادت ديگران است.
اگر با مشورت كامياب شديم چون ديگران رشد ما را در اثر فكر و مشورت خودشان مى دانند نسبت به ما حسادت نمى ورزند. فرزندى كه رشد مى كند هرگز پدرش به او حسادت نمى ورزد، چون رشد او را بازتابى از رشد خود مى داند.
امداد الهى را به دنبال دارد، در فرهنگ دينى ماست كه «يد الله مع الجماعة» استفاده از آراء ديگران طرح را پخته و جامع مى كند.
«من شاور الرجال شارك فى عقولها» مشورت نوعى احترام به مردم است، ممكن است در مشورت حرف تازه اى به دست نيايد ولى احترام به شخصيّت مردم است.
وسيله شناخت ديگران است. تا مرد سخن نگفته باشد عيب و هنرش نهفته باشد با مشورت مى توان درجه علمى و فكرى و تعهّد و برنامه ريزى افراد را شناخت.
با اينكه قرآن مى فرمايد: اكثر مردم اهل انديشه نيستند، «أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ» ، «أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ» ، بسيارى از آنان فاسقند، «أَكْثَرُهُمْ فاسِقُونَ» و بسيارى در برابر حقّ تسليم نيستند، «أَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كارِهُونَ» پس سفارش به مشورت براى چيست؟
قرآن اكثريّتِ مردمى را در نظر دارد كه گرفتار شرك و فساد و هوس هستند و هرگزمرادش «اكثر المتقين» و «اكثر المؤمنين» نيست.
تفسير نور، ج10، ص: 413
چرا در نامه 31 نهج البلاغه از مشورت با زنان نهى شده است؟
مشورت تابع جنسيّت نيست، بلكه تابع معيار و ملاك است.
امام على عليه السلام مى فرمايد:
«فان رأيهن الى افن» چون زن عاطفى و احساساتى است، معمولًا رأى و نظر او استدلالى نيست. لذا در حديث ديگرى مى فرمايد: هر گاه تجربه اى از عقل و كمال يك زن داشتيد، با او مشورت كنيد.
بنا بر اين دليل نهى از مشورت با زنان، سستى رأى بوده است و هر گاه مردى نيز اين گونه باشد نبايد مورد مشورت قرار گيرد.
تفسیرنور
وَ الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِرَبهِِّمْ وَ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنهَُمْ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُون(شوری/38)
و كسانى كه [نداى] پروردگارشان را پاسخ [مثبت] داده و نماز برپا كرده اند و كارشان در ميانشان مشورت است و از آنچه روزيشان داده ايم انفاق مى كنند.
يك انسان هر قدر از نظر فكرى نيرومند باشد نسبت به مسائل مختلف تنها از يك يا چند بعد مى نگرد، و لذا ابعاد ديگر بر او مجهول مى ماند، اما هنگامى كه مسائل در شورى مطرح گردد و عقلها و تجارب و ديدگاههاى مختلف به كمك هم بشتابند مسائل كاملا پخته و كم عيب و نقص مى گردد، و از لغزش دورتر است.
در اين آيه تنها انفاق در مسائل مالى را بيان نمى كند بلكه انفاق از تمام آنچه خداوند روزى داده است از مال از علم از عقل و هوش و تجربه از نفوذ اجتماعى و خلاصه از همه چيز.
لذا انفاق مخصوص مال نيست بلكه از علم و آبرو و قدرت نيز بايد به ديگران كمك كرد. «مِمَّا رَزَقْناهُمْ» ومشورت کردن ومشورت دادن به دیگران باعلم و آگاهی، نمونۀ عملی انفاق کردن است.
روزى حضرت عيسى در مناجاتش با خداوند عرضه داشت: پروردگارا دوستى از دوستارانت به من بنما، خطاب رسيد به فلان محل برو كه ما را در آنجا دوستى است.
مسيح به آن محل موعود رفت زنى را ديد كه نه چشم دارد و نه دست و نه پاى، روى زمين افتاده و زبانش مترنم به اين ذكر است: « الحمدالله على نعمائه والشكر على آلائه » خدا را بر نعمتهاى ظاهرياش سپاس و بر نعمتهاى باطنياش شكر.
آن حضرت از حالت آن زن شگفت زده شد، پيش رفته و به او سلام كرد،
زن گفت: عليك السلام يا روح الله!
فرمود اى زن تو كه هرگز مرا نديده اى از كجا شناختى من عيسى هستم.
زن گفت: آن دوستى كه تو را به سوى من دلالت كرد برايم معلوم نمود كه تو روح الله هستى،
فرمود: اى زن تو از چشم و دست و پا محرومى، اندامت تباه شده!
زن گفت: خدا را ثنا ميگويم كه دلى ذاكر و زبانى شاكر و تنى صابر دارم، خدا را به وحدانيت و يگانگى ياد ميكنم كه هر چه را ميتوان با آن معصيت كرد از من گرفته. اگر چشم داشتم و به نامحرم نظر ميكردم، اگر دست داشتم به حرام مي آلودم و اگر پا داشتم دنبال لذات نامشروع ميرفتم چه عاقبتى داشتم؟ اين نعمتى كه خدا به من داده به احدى از بندگانش نداده است.
منبع: خزينة الجواهر ،صفحه ۳۱۸
اگر نیروهای انقلابی و افسران جنگ نرم در شرایط «آتش به اختیار»، بخواهند به تصمیمهای درست برسند لازم است به نکات مهم زیر توجه کنند:
۱. توجه به اصولِ فکری امام و انقلاب اسلامی:
نیروهای انقلابی، اندیشه و عمل حضرت امام خمینی (رحمهالله) و حضرت آیتالله خامنهای را گزارههایی دینی میدانند که بر اساس روش اجتهادی از منابع دینی برداشت شدهاند. مهمترین آفت در برخورد با این گزارهها «تحریف» آن است؛ و راه مقابله با این آفت نیز برخورد اجتهادی با اندیشهی امام خمینی و آیتالله خامنهای، هم در مرحلهی شناخت اصول و هم در مرحلهی اقدام است:
«آن راهى که میتواند مانع از این تحریف بشود، بازخوانى اصول امام است. امام یک اصولى دارد، یک مبانىاى دارد؛ این مبانى در طول ده سال دوران حاکمیّت اسلامى و پیش از آن در طول پانزده سال دوران نهضت، در بیانات گوناگون بیان شده است؛ اصول امام را در این بیانات میشود پیدا کرد؛ این اصول را، این خطوط را کنار هم که بگذاریم، یک شاکلهاى از امام بزرگوار تشکیل خواهد شد؛ شخصیّت امام این است. این اصول را امام در بیانات خود تکرار کرده است؛ این اصول را گزینشى هم نبایستى انتخاب کرد.» [۱۳۹۴/۳/۱۴بیانات در مراسم بیست و ششمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله)]
و البته مهمترین اصول فکری حضرت امام (رحمهالله) نیز توسط رهبر انقلاب تبیین شده است:
«اسلام ناب محمدّى و نفى اسلام آمریکایى»،
«اتّکال به کمک الهى، اعتماد به صدق وعدهى الهى و در نقطهى مقابل، بىاعتمادى به قدرتهاى مستکبر و زورگوى جهانى»،
«اعتقاد به ارادهى مردم و نیروى مردم و مخالفت با تمرکزهاى دولتى»،
«طرفداری جدّى از عدالت اجتماعی و حمایت از محرومان و مستضعفان و مخالفت با نابرابرى و اشرافیگری»،
«مخالفت و مبارزه با قلدران بینالمللى و مستکبران و حمایت از مظلومان و جبههی مقاومت»،
«توجّه به استقلال کشور و ردّ سلطهپذیرى»
و «توجّه به وحدت ملّى و مقابله با توطئههاى تفرقهافکن».
[۱۳۹۴/۳/۱۴ همان]
۲. توجه به عقلانیت انقلابی:
در اندیشهی رهبر انقلاب، مهمترین تعابیری که در تقابل معنایی با عقلانیت انقلابی قرار دارند، محاسبهی محافظهکارانه، قشرىگرى، تحجّر، اسیر اوهام و تخیّلات خود شدن و سازشکاری (با دشمن) است؛ بنابراین در شرایط آتش به اختیار، هیچکدام از نیروهای انقلابی به این ورطهها درنخواهند افتاد. همچنین توجه به «حکمت» و به کار گرفتن خرد و تدبیر و فکر و محاسبات و کار کارشناسى، مطالعهى درست، ملاحظهى جوانب و آثار و تبعات یک اقدام -و حتى گاهى ملاحظهى تبعات یک اظهارنظر- از مهمترین بایستهها در شرایط آتش به اختیار و مبتنی بر عقلانیت انقلابی است.
۳. نظم و قانونگرایی:
در اندیشهی رهبر انقلاب، نظام اسلامی با معماری حضرت امام خمینی (رحمهالله) و با توجه به چهار عنصر کلیدی بنیاد گرفته است:
«اسلام، مردم، قانونگرایى و دشمنستیزى»؛ [بیانات در مراسم دوازدهمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهالله)؛ ۱۳۸۰/۳/۱۴]
و اهمیت قانونگرایی در نظام اسلامی، در چنین سطحی قابل طرح است؛ یعنی با بیتوجهی به قانون در نظام اسلامی، گویی یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی و حضرت امام خمینی (رحمهالله) بیاهمیت انگاشته شده است:
«هنوز از پیروزى انقلاب دو ماه نگذشته بود که امام همهپرسى دربارهى نظام اسلامى را اعلان کرد، که مردم به نظام جمهورى اسلامى رأى دادند. چند ماه از پیروزى انقلاب نگذشته بود که امام گفت باید قانون اساسى نوشته شود… هنوز یک سال از پیروزى انقلاب نگذشته بود که مردم در انتخابات ریاست جمهورى شرکت کردند؛ بعد از مدت کوتاهى هم مجلس شوراى اسلامى به راه افتاد. بنابراین از اوّل، مبناى کارِ انقلاب بر نظم و قانون بود… این انقلاب، مظهر نظم و قانون بود… این را باید مغتنم شمرد. پایبندى به نظم و قانون و مسئولیتهاى قانونى قوا باید مورد احترام همه باشد.» [همان]
khamenei.ir