باید انسان یك مقدار زیاده بر معمول تقلیل غذا و استراحت بكند تا جنبه حیوانیت كمتر، و روحانیت قوت بگیرد، و میزان آنها را هم چنین فرمود: كه انسان

• اولا روز و شب زیاده از دو مرتبه غذا بخورد حتى تنقل مابین الغذائین نكند.
• ثانیا هر وقت غذا مى خورد باید مثلا یك ساعت بعد از گرسنگى بخورد، و آن قدر بخورد كه تمام سیر نشود، این در كمّ غذا.

و اما كیفش باید غیر از آداب معروفه ،

• گوشت زیاد نخورد، به این معنى كه شب و روز هر دو نخورد، و در هر هفته دو سه دفعه هر دو را یعنى هم روز و هم شب را ترك كند، و یكى هم اگر بتواند للتكلیف نخورد، 

• و لامحاله آجیل خور نباشد و اگر احیانا وقتى نفسش زیاد مطالبه آجیل كرد استخاره كند.

• و اگر بتواند روزه هاى سه روزه هر ماه را ترك نكند.

• و اما تقلیل خواب مى فرمودند شبانه روز شش ساعت بخوابد.

• و البته در حفظ لسان و مجانبت اهل غفلت اهتمام زیاد نماید.

 اینها در تقلیل حیوانیت كفایت مى كند.

و اما تقویت روحانیت :

• اولا دائما باید همّ و حزن قلبى به جهت عدم وصول به مطلوب داشته باشد.

• ثانیا تا مى تواند ذكر و فكر را ترك نكند كه این دو جناح سیر آسمان معرفت است . در ذكر عمده سفارش اذكار صبح و شام اهم آنها كه در اخبار وارد شده .

• و اهم تعقیبات صلوات و عمده تر ذكر وقت خواب كه در اخبار ماءثور است ، لاسیما متطهرا در حال ذكر به خواب رود. و شب خیزى مى فرمودند زمستان ها سه ساعت ، تابستان ها یك ساعت و نیم .

• و مى فرمودند كه در سجده ذكر یونسیه یعنى در مداومت آن كه شبانه روزى ترك نشود، هر چه زیادتر توانست كردن اثرش زیادتر، اقل اقل آن چهارصد مرتبه است خیلى اثرها دیده ام . بنده خود هم تجربه كرده ام چند نفر هم مدعى تجربه اند.

• یكى هم قرآن كه خوانده مى شود به قصد هدیه حضرت ختمى مرتبت صلوات الله علیه و آله خوانده شود.

بدان كه باید تخم و ریشه سعادت را  در مزرعه دلت‏ بكارى و غرس كنى.

این‏جا را دریاب، این‏جا جاى تجارت و كسب و كار است; و وقت هم خیلى كم است.

وقت‏ خیلى كم است و ابد در پیش داریم.

این جمله را از امیرالمۆمنین علیه السلام عرض كنم، فرمود: «ردوهم ورود الهیم العطاش‏» ; یعنى شتران تشنه را مى ‏بینید كه وقتى چشمشان به نهر آب افتاد چگونه مى ‏كوشند و مى ‏شتابند و از یكدیگر سبقت مى ‏گیرند كه خودشان را به نهر آب برسانند، شما هم با قرآن و عترت پیغمبر و جوامع روایى كه گنج‏هاى رحمان‏اند این چنین باشید.

بیایید به سوى این منبع آب حیات، كه قرآن و عترت است.

وقت ‏خیلى كم است و ما خیلى كار داریم. امروز و فردا نكنید.

امام صادق علیه السلام فرمود:

«اگر پرده برداشته شود و شما آن سوى را ببینید، خواهید دید اكثر مردم به علت تسویف، به كیفر اعمال بد این‏جاى خودشان مبتلا شده ‏اند .»

!!!تسویف یعنى سوف سوف كردن، یعنى امروز و فردا كردن، بهار و تابستان كردن، امسال و سال دیگر كردن. وقت نیست، و باید به جدّ بكوشیم تا خودمان را درست ‏بسازیم.!!!

_{علامه حسن زارۀ آملی}

انسان دو دهان دارد: یكى گوش، كه دهان روح او است و دیگر دهان، كه دهان تن او است.

این دو دهان خیلى محترم‏ اند. انسان باید خیلى مواظب آن‏ها باشد.

یعنى باید صادرات و واردات این دهانها را خیلى مراقب باشد. آن‏هایى ‏كه هرزه خوراك مى ‏شوند، هرزه كار مى‏ گردند.

كسانى كه هرزه شنو مى ‏شوند، هرزه گو مى ‏گردند.

وقتى واردات انسان هرزه شد، صادرات او هم هرزه و پلید و كثیف مى ‏شود. یعنى قلم او هرزه و نوشته‏ هایش زهرآگین خواهد داشت.

علامه حسن زادۀ آملی

.

• هم اکنون در پی تحصیل کمال بوده باشید تا آتیه ای سعادتمند داشته باشید زیرا که باور کرده اید هر چیز تا به کمال نرسیده است قدر و قیمت ندارد.

• باید از همسالان و همزادان خود که شب و روز را به بیکاری و ولگردی و هرزگی به سر می برند سخت دوری گزینیدکه رهزن شمایند این گروه روی سعادت را نخواهند دید چند روزی در مقام خیال به تازگی رنگ و رخسار خود سرگرم و به پوشاکهای گوناگون بوقلمونی وطاووسی دل خوشند و به زودی نه آن رادارند نه این را نه کمالی تحصیل کرده اند که بدان دل گرم باشندناچارا باید بعدا تن به گدایی دهند و یا به دزدی و دیگر بیچارگیها مزاحم اجتماع باشند و زندگی را بگذرانند .

• با آنان هم نشین نشوید که هم از اکنون به شما بگویم نطفه و مربی و اجتماع و معاشر از اصولی اند که در سعادت وشقاوت انسانی دخلی به سزا دارند…..

• باید دوستانم از روش نابخردان همواره دوری گزینند و بدانند که اکثر بزرگسالان عصر ما به حدبلوغ نرسیده اند و در راه آن نیستند که هر روزشان بهتر از روز پیش باشد.

انتهای درس شانزدهم کتاب معرفت نفس

.

روزى یكى از یاران درس ، مصرّانه و عاجزانه از حضرت استاد حسن زاده آملى تقاضا كردند كه : حضرت آقا عنایتى بفرمایید ذكرى ، دعایى ، چیزى بفرمایید، بلكه از این گرفتارى روحى نجات پیدا كنم ، خیلى گرفته و در قبض هستم .

حضرت استاد (دام عزه ) كه تا آخر لحظه سر به زیر انداخته بودند و در سكوتى پر معنى و مراقبه اى ملكوتى به سر مى بردند سر را بلند كرده و فرمودند: آقا جان ! من هم گرفتارم ، من هم از شما بدترم !!!

چند لحظه اى درنگ فرمودند و ادامه دادند: دو مطلب به شما عرض ‍ مى كنم ، یقینا اثر دارد به شرط اینكه اقلا یك اربعین (40 روز) بر آن مداومت داشته باشید.

1- ذكر شریف یا حى یا قیوم یا من لا اله الا انت كه گفته اند، اكثار در آن سبب حیات و زیادت عقل مى شود و مجرب هم است .

2- سوره غنى (واقعه ) را بخوانید تا غنى در علم و بعدا هم چیزهاى دیگرى شوید ،

چون روایت شده كه :ابن مسعود از پیامبر (صلى الله علیه و آله ) نقل كرده كه ، از پیامبر (صلى الله علیه و آله ) شنیدم كه فرمود: هر كس سوره واقعه را هر شب بخواند هیچ گاه محتاج نمى شود.

صراط سلوک

.

 براى طهارت باطن ، نخست باید دوام طهارت ظاهرى را حفظ كرد و طهارت بدن را مراعات نمود، اعضاء و جوارح ظاهرى باید كنترل شود. زبان آفت بدى است ، انسان باید سعى كند چانه اش را با عقل بگرداند! همانطور كه دهان گاه مجراى غذاى آلوده به معده است همین دهان و زبان ، مجراى غذاى آلوده به جان نیز هست .

باید این نهال وجود را كه رو به رشد و كمال است ، مواظبت كرد، از همنشین بد پرهیز نمود. این دقت هاى ظاهرى كم كم باطن را هم طاهر مى كند. انسان اگر كمى در این نظام دقت كند، مى بیند كه در این دار هستى ، هیچ چیز غلط نمى كند.
حتى حیوانات هم در كار و وظیفه خود خیانت نمى كنند.

اینها درس است براى ما! از آن طرف هم داریم كه (( من جاهد فینا لنهدینهم سبلنا )) باید در این امور دقت كرد تا كم كم طهارت باطن هم پیدا شود…
چى عرض كنم آقا… چه بگویم به شما!!

_{استادعلامه حسن زادۀ آملی}

_{درمحضراستاد،ص34}

.