[چون عدی بن حاتم برمعاویه]داخل شد معاويه گفت: روزگار از ياد علي بن ابي طالب (ع) چه به جاي گذارده؟

عدي گفت: مگر جز ياد علي (ع) چيز ديگري را هم رعايت کرده است؟

معاويه گفت: او را چگونه دوست داري؟

عدي آهي از دل برکشيد و گفت: به خدا سوگند دوستي ام دوستي تازه اي است که هيچ گاه کهنه نمي شود و در سويداي دلم ريشه کرده و تا روز معاد باقي است. سينه ام سرشار از عشق اوست؛ به طري که سراسر اندامم را فرا گرفته و انديشه ام را اشغال نموده است.
هواداران بني اميه به معاويه گفتند: اي اميرمؤمنان! عدي پس از جنگ صفّين خوار و ذليل گشته است. عدي- رحمة الله- گريست و اشعاري بگفت که ترجمه اش اين است:

«معاويه پسر هند با من مجادله مي کند، ولي راهي به هدف خود نمي يابد».
«مرا ياد ابوالحسن علي مي اندازد، در حالي که اندوه بزرگي از فراق او به دل دارم».
«من پاسخ سختي براي او دارم، البته پاسخ اندک من براي امثال او کافي است».
«وليد و عَمْرو گويند: عدي پس از جنگ صفّين خوار و ذليل گشته است».
«گويم: راست مي گوييد: ارکان وجودم شکسته و آنان که در پناهشان بر دشمن حمله مي بردم از من مفارقت جسته اند».
«زودا که هواداران پسر هند زيان بينند و هواداران پيامبر (ص) سود برند و رستگار گردند».

علی از زبان یاران، ص4

 [هنگامی که عمروبن حمق خزاعي  از یاران امام علی علیه السلام برمعاویه لعنة الله علیه داخل شد] معاويه گفت: اي ابا خزاعه! سر از فرمان برتافتي و شمشير بر روي ما کشيدي، و ستمت را به ما پيشکش نمودي، اِعراض را طولاني کردي و اَعراض را ناسزا گفتي، و نادانيت که بايد از آن مي پرهيختي تو را فرو افکند؛ آيا کار خدا را با رفيقت (علي) چگونه ديدي؟
عمرو چندان گريست که به رو بر زمين افتاد. مأمور او را بلند کرد. عمرو گفت: اي معاويه! پدر و مادرم فداي آن کس که از او به زشتي ياد کردي و از مقام او کاستي. به خدا سوگند او به حکم خدا دانا، در طاعت خدا کوشا، در خشم خدا محدود، در دنياي فاني زاهد و به سراي باقي راغب بود. منکَر و بزرگ منشي از خود بروز نداد و به آنچه موجب خشنودي خدا بود عمل مي کرد…. فقدان او ما را از هم پاشيده و پس از او آرزوي مرگ داريم.

امام علی اززبان یاران،ص3

چون مردم به گرد معاويه جمع شدند وي نامه اي به زيدبن سميّه که عامل او در کوفه بود بدين مضمون نوشت: سران ياران علي بن ابي طالب (ع) را نزد من فرست و من آنها را امان دادم، و بايد ده نفر باشند: پنج نفر از کوفيان و پنج نفر از بصريان.
چون نامه به دست زياد رسيد سراغ حُجربن عدي، عَديّ بن حاتم طايي، عَمْروبن حَمِق خُزاعي، هاني بن عروه ي مرادي و عامربن واثله ي کِناني مُکنَّي به ابوطُفيل فرستاد و آنان را فراخواند و گفت: آماده ي حرکت به سوي اميرمؤمنان (معاويه) شويد که او شما را امان داده و مشتاق ديدار شماست.
و به جانشين خود در بصره نوشت: احنف بن قيس، صعصعة بن صوحان، جارية بن قُدامه ي سعدي، خالد بن معمّر سدوسي و شريک بن اَعْوَر را نزد من فرست. چون نزد ابن زياد رفتند همه را دسته جمعي نزد معاويه فرستاد. هنگامي که بر معاويه وارد شدند يک شبانه روز آنان را به خود راه نداد و در پي سران شام فرستاد و چون آمدند و هر کدام در جاي خود قرار گرفتند. معاويه به دربان گفت: حُجربن عدي را داخل ساز.

حجر وارد شد و سلام کرد. معاويه به او گفت: اي برده زاده ي زشترو! تويي که پيوندت را با ما بريدي، و در جنگ با ما جوياي ثوابي، و ياور ابوتراب بر ضدّ مايي؟ حجر گفت: ساکت باش اي معاويه! سخن از مردي نگو که از خداوند ترسان و از موجبات خشم خدا بيزار و به اسباب رضاي الهي آگاه بود. اندرون از طعام خالي مي داشت و رکوع طولاني، سجده ي بسيار، خشوع آشکار، خواب اندک، قيام به حدود، سريرتي پاک، سيره اي پسنديده و بصيرتي نافذ داشت. پادشاهي که در عين فرمانروايي چونان يکي از ما بود. هرگز حقي را زير پا نگذاشت و به هيچ کس ستم نکرد… آنگاه چندان گريست تا گريه گلويش را گرفت. سپس سربرداشت و گفت: اما اينکه مرا نسبت به آنچه از من سرزده توبيخ مي کني بدان اي معاويه که من نسبت به کارهايم از تو پوزش نمي خواهم و هيچ باکي ندارم، پس هر چه در دل داري آشکار کن و فرمانت را اظهار دارد.

امام علی از زبان یاران، احمدرحمانی همدانی ،ص2

در زمان خلافت عمر دو نفر امانتى را نزد زنى به وديعت گذاشتند و به وى سفارش نمودند كه تنها با حضور هر دوى آنان وديعه را تحويل دهد.
پس از مدتى يكى از آن دو به نزد زن رفته مدعى شد كه دوستش مرده است و وديعه را مطالبه نمود. زن در ابتداء از دادن سپرده امتناع ورزيد ولى چون آن مرد زياد رفت و آمد مى نمود و مطالبه مى كرد، وديعه را به وى رد كرد.

پس از گذشت زمانى مرد ديگر به نزد زن آمده خواستار وديعه گرديد، زن داستان را برايش بازگو نمود كه نزاعشان در گرفت ، خصومت به نزد عمر بردند، عمر به زن گفت : تو ضامن وديعه هستى . اتفاقا اميرالمومنين عليه السلام در آن مجلس ‍ حضور داشت ، زن از عمر خواست تا على عليه السلام بين آنان داورى كند، عمر گفت : يا على ! ميان آنان قضاوت كن . اميرالمومنين عليه السلام به آن مرد رو كرد و فرمود: مگر تو و دوستت به اين زن سفارش نكرده ايد كه سپرده را به هر كدامتان به تنهايى ندهد، اكنون وديعه نزد من است ، برو ديگرى را به همراه خود بياور و آنرا تحويل بگير، و زن را ضامن وديعه نكرد و از اين راه توطئه آنان را آشكار نمود؛ زيرا آن حضرت عليه السلام مى دانست كه آن دو با هم تبانى كرده و خواسته اند هر دو نفرشان از زن مطالبه كنند تا او به هر دو غرامت بپردازد

فروع كافى ، كتاب القضاء و الاحكام باب النوادر

امیرالمومنین علیه السلام خوب مي‏دانست که به مرگ طبيعي نخواهد مرد. مي‏دانست که کشته خواهد شد. اين را از پيامبر خدا شنيده بود.
در آخرين جمعه ماه شعبان، پيامبر براي مردم خطبه خواند و در آن بيانات، پيرامون اهيمت ماه مبارک رمضان سخنان بسيار ارزشمندي ايراد فرمود.

راوي اين روايت که خود اوست، فرمود:در پايان سخنان آن حضرت پرسيدم: يا رسول الله! برترين اعمال در اين ماه کدام است؟
آن حضرت فرمود: يا اباالحسن! بهترين اعمال در اين ماه خودداري از کارهايي است که خداوند ما را از انجام آنها بازداشته است.
پيامبر اين را فرمود و گريست.

حاضران و من در شگفت شديم و پرسيديم: يا رسول الله، براي چه گريه مي‏کنيد؟

و او فرمود: براي آن گريه مي‏کنم که مي‏دانم در ماه مبارک رمضان خون تو را مي‏ريزند. گويا مي‏بينم در حاليکه در محراب نماز به عبادت ايستاده‏اي، شقي‏ترين افراد که از قابيل- قاتل هابيل- و از آن تيره بختي که شتر ثمود را کشت نيز شقي‏تر است، تو را مي‏کشد. او همزاد و همگون همان کسي است که شتر صالح را کشت. آن نابکار نگون‏بخت، ضربتي بر پيشاني تو وار مي‏سازد که محاسن تو را از خون پيشانيت رنگين مي‏کند.

وقتي پيامبر اين خبر را داد، او فقط از يک چيز نگران بود. لذا پرسيد: يا رسول الله! در آن هنگام که کشته مي‏شوم آيا دين من سلامت است؟

و وقتي پيامبر به او مژده داد که آري، چنان خواهد بود، نفسي به راحتي و رضايت کشيد و خداي را سپاس گفت که تا آخرين لحظه زندگي، بر دين حنيف جدش ابراهيم خواهد بود..

آخرین دیدار،نادرفضلی، ص14، 16.

علي عليه‏ السلام آنچنان با مرگ خو گرفته و با آن آشنا و مانوس گشته بود که مي‏ فرمود:

و الله لابن ابي‏طالب انس بالموت من الطفل بثدي امه.
به خدا سوگند که انس و دوستي پسر ابوطالب با مرگ از انس کودک شيرخوار به سينه مادر، بيشتر است.

البته خوب مي‏دانست که سرانجام مرگ به سراغ او هم خواهد آمد، اما اين را هم مي‏دانست، تا زماني که اجل فرانرسيده باشد، ترس از مرگ بيهوده است.

غلامش قنبر، که سخت به مولا و سرورش علاقه داشت، در دوران خلافتش که دشمنان در پي آن بودند تا آسيبي به او برسانند، شمشير به دست، سايه به سايه او حرکت مي‏کرد تا از او پاسداري کند.

يک شب او را ديد و پرسيد: قنبر! اين وقت شب اينجا چه مي‏کني؟

قنبر عرض کرد: مولاي من! مي‏داني که دشمنان در انديشه آن هستند تا گزندي به شما برسانند و من از آن مي‏ترسم که مبادا سوء قصدي به شما بشود.

حضرتش لبخندي زد و فرمود: قنبر! آيا مرا از اهل آسمان حراست مي‏کني يا از اهل زمين؟

قنبر عرض کرد: البته از اهل زمين بر شما مي‏ترسم.

و او فرمود: تا زماني که خداي خالق آسمانها اجازه نفرمايد، اهل زمين درباره من هيچ کاري نمي‏توانند انجام دهند. بازگرد و خاطر آسوده دار.

قنبر هم چون اين سخن را شنيد، بازگشت و او را تنها گذاشت.

کتاب آخرین دیدار، نادرفضلی ص 13، 14.