امام محمد تقى عليه السلام فرمود:

امير المؤمنين همراه حسن بن على عليهما السلام مى ‏آمد و به دست سلمان تكيه كرده بود تا وارد مسجد الحرام شد و بنشست.

مردى خوش قيافه و خوش لباس پيش آمد و به امير المؤمنين عليه السلام سلام كرد، حضرت جوابش فرمود و او بنشست آنگاه عرض كرد: يا امير المؤمنين سه مسأله از شما ميپرسم، اگر جواب گفتى، ميدانم كه آن مردم (كه بعد از پيغمبر حكومت را متصرف شدند) در باره تو مرتكب عملى شدند كه خود را محكوم ساختند و در امر دنيا و آخرت خويش آسوده و در امان نيستند و اگر جواب نگفتى ميدانم تو هم با آنها برابرى.

امير المؤمنين عليه السلام به او فرمود: هر چه خواهى از من بپرس.

او گفت: به من بگو:

1- وقتى انسان ميخوابد روحش كجا ميرود؟،

2- و چگونه مى‏ شود كه انسان گاهى بياد مى ‏آورد و گاهى فراموش ميكند؟،

3- و چگونه مى ‏شود كه بچه انسان مانند عموها و دائيهايش مى ‏شود؟
امير المؤمنين عليه السلام رو به حسن كرد و فرمود: اى ابا محمد! جوابش را بگو،

امام حسن عليه السلام جوابش را فرمود،

آن مرد گفت: گواهى دهم كه شايسته پرستشى جز خدا نيست و همواره به آن گواهى ميدهم.
و گواهى دهم كه محمد رسول خداست و همواره بدان گواهى دهم.
و گواهى دهم كه تو وصى رسول خدا هستى و بحجت او قيام كرده ‏اى- اشاره به امير المؤمنين كرد- و همواره بدان گواهى دهم.
و گواهى دهم كه تو وصى او و قائم به حجت او هستى- اشاره به امام حسن كرد.
و گواهى دهم كه حسين بن على وصى برادرش و قائم به حجتش بعد از او است.
و گواهى دهم كه على بن الحسين پس از حسين قائم به امر امامت اوست.
و گواهى دهم كه محمد على قائم به امر امامت على بن الحسين است.
و گواهى دهم كه جعفر بن محمد قائم به امر امامت محمد است.
و گواهى دهم كه موسى (بن جعفر) قائم به امر امامت جعفر بن محمد است.
و گواهى دهم كه على بن موسى قائم به امر امامت موسى بن جعفر است.
و گواهى دهم كه محمد بن على قائم به امر امامت على بن موسى است.
و گواهى دهم كه على بن محمد قائم به امر امامت محمد بن على است.
و گواهى دهم كه حسن بن على قائم به امر امامت على بن محمد است.
و گواهى دهم كه مردى از فرزندان حسن است كه نبايد به كنيه و نام خوانده شود، تا امرش ظاهر شود و زمين را از عدالت پركند چنان كه از ستم پر شده باشد.
و سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد، اى امير المؤمنين!، سپس برخاست و برفت،

امير المؤمنين گفت:اى ابا محمد! دنبالش برو ببين كجا ميرود؟

حسن بن عليهما السلام بيرون آمد و فرمود: همين كه پايش را از مسجد بيرون گذاشت نفهميدم كدام جانب از زمين خدا را گرفت و برفت، سپس خدمت امير المؤمنين عليه السلام بازگشتم و به او خبر دادم.

فرمود: اى ابا محمد! او را ميشناسى؟

گفتم: خدا و پيغمبرش و امير المؤمنين داناترند،

فرمود: او خضر عليه السلام است.

اصول کافی،ج2، ص468

امام باقر عليه السلام مى ‏فرمود:

چون وفات امام حسن عليه السلام در رسيد، گريه كرد.

به او عرض شد، پسر پيغمبر! گريه ميكنى در صورتى كه نزد رسول خدا چنان مقامى دارى؟! و پيغمبر در باره تو چنين و چنان فرموده، و بيست بار پياده به حج رفته‏ اى، و سه بار تمام دارائيت را نصف كرده ‏اى حتى كفشت را (و در راه خدا به فقرا داده‏ اى).

فرمود: من تنها براى دو مطلب ميگريم:

• بيم موقف (حساب روز قيامت يا از بيم خدا) 
• و از جدائى دوستان.

امام صادق عليه السلام فرمود:

حسن بن على عليه السلام در يكى از سفرهاى عمره‏ اش همراه مردى از اولاد زبير بود كه به امامتش معتقد بود، در يكى از آبگاهها، زير درخت خرماى خشكى كه از تشنگى خشك شده بود، فرود آمدند، در زير آن درخت فرشى براى امام حسن انداختند و در برابرش فرشى براى زبيرى، زير درخت خرماى ديگرى، زبيرى سر بالا كرد و گفت: اگر اين درخت خرماى تازه مى‏ داشت از آن ميخورديم.

امام حسن فرمود: خرما ميل دارى؟

زبيرى گفت: آرى.

حضرت دست بسوى آسمان برداشت و دعا كرد به سخنى كه من آن را نفهميدم، پس درخت سبز شد و بحال خود برگشت و برگ و خرما برآورد.

ساربانى كه مركوب از او كرايه كرده بودند، گفت: به خدا اين جادو است.

امام حسن عليه السلام فرمود: واى بر تو، جادو نيست، بلكه دعاى مستجاب پسر پيغمبر است، پس به سوى درخت بالا رفتند وهر چه خرما داشت چيدند و آنها را كفايت كرد.

اصول کافی، ج2،ص362

   علم و دانش آنگاه نتيجه بخش و ثمرده خواهد بود که با تفکّر و تدبّر همراه باشد. خواندن و فراگيري قرآن نيز آنگاه مفيد و مثمر خواهد بود که با تدبّر و تفکّر همراه شود. از مهم ترين انتظاراتي که امامان ما از شيعيان خويش داشته و دارند، اين است که اهل انديشه و تفکر باشند. آنان اين توقّع را با بيانهاي مختلف ابراز نموده اند.

امام مجتبي عليه السلام مي فرمايد:

«اُوصيکُمْ بِتَقْوَي اللّه و اِدامَةِ التَّفَکُّرِ، فَاِنَّ التَّفَکُّرَ اَبُو کُلِّ خَيْرٍ وَ اُمُّهُ؛

شما [شيعيانم] را به پروا پيشگي و انديشيدن دائم سفارش مي کنم؛ زيرا تفکّر، پدر و مادر [و ريشه و اساس] تمامي خوبيها است.»

مجموعه ورّام، ج 1، ص 53

در جاي ديگر فرمود:

«عَلَيْکُم بِالْفِکْرِ فَاِنَّهُ مَفاتيحُ اَبْوابِ الْحِکْمَةِ؛

بر شما [شيعيان] لازم است که انديشه کنيد؛ زيرا فکر، کليدهاي درهاي حکمت است.»

ميزان الحکمه، ج 8، ص 245.

راستي اگر امّت اسلامي بيشتر انديشه و تفکّر مي کردند و به آن عمل مي نمودند، اين همه عقب ماندگي و مشکلات نداشتند و اين همه محل تاخت و تاز استعمارگران و ابرقدرتها قرار نمي گرفتند.

گاه دل مولا امام حسن عليه السلام بدرد آمده و با زبان گلايه اظهار مي دارد:

«عَجِبْتُ لِمَنْ يتَفَکَّرُ في مَأْکُولِهِ کيْفَ لا يَتَفَکَّرُ في مَعْقُولِهِ فَيُجَنِّبُ بَطْنَهُ ما يُؤذيهِ وَ يُودِعُ صَدْرَهُ ما يُرْديهِ؛

در شگفتم از کسي که در [چگونگي استفاده از] خوراکيهاي خود انديشه مي کند ولي درباره معقولات خويش انديشه نمي کند. پس از آنچه معده اش را اذيت مي نمايد دوري مي کند، در حالي که سينه [و روح] خود را از پست ترين چيز پر مي کند.»

بحار الانوار، ج 1، ص 218.

راستي در کدام مکتب و مذهب جز اسلام و تشيّع پيدا مي شود که اين همه بر علم و دانش، تدبّر و تفکر، انديشه و تعقل سفارش و تاکيد نموده باشند.

بزرگی وعظمت مقام اهل بیت علیهم السلام برهیچکس از شیعه واهل سنت پوشیده نیست چنانکه سيوطي در تاريخ خود مي نويسد:

«كان الحسن رضي الله عنه له مناقب كثيرة، سيدا حليما، ذا سكينة و وقار و حشمة، جوادا، ممدوحا(6)؛

حسن [بن علي داراي امتيازات اخلاقي و فضائل انساني فراوان بود، او [شخصيتي ] بزرگوار، بردبار، با وقار، متين، سخاوتمند، و مورد ستايش بود.»

سيوطي، تاريخ الخلفا،ص 189

همچنین بخاري از ابي بكر نقل مي كند كه گفت:

«رايت النبي صلي الله عليه و آله علي المنبر والحسن بن علي معه وهو يقبل علي الناس مرة و ينظر اليه مرة و يقول: ابني هذا سيد؛

فونت زيبا ساز

ديدم نبي اكرم صلي الله عليه و آله را كه بر فراز منبر بود، و حسن بن علي هم با او بود. او گاهي به مردم رو مي كرد و گاهي به حسن، و مي فرمود: اين فرزند من [سيد و] آقاست .»

صحیح بخاری،ج 3، ص 31 .

در سال ششم هجري قرار دادي بين پيامبر اکرم(ص) و کفّار قريش منعقد گرديد که بعدها به «صلح حديبيّه» معروف شد. يکي از مواد صلح نامه اين بود که هر دو سپاه مي توانند با هر قبيله اي که بخواهند پيمان دوستي امضاء کنند. بر اين اساس، رسول خدا(ص) با قبيله «خزاعه» پيمان دوستي بست.

در سال هشتم هجري يکي از افراد قبيله «بکر» که هم پيمان کفار قريش بود، نسبت به پيامبر اسلام (ص) جسارت کرد، و شخصي از قبيله خزاعه او را در مقابل جسارتش سرزنش نمود و از رسول اکرم(ص) دفاع کرد. آن گاه با هم درگير شدند و کفار قريش نيز به کمک قبيله هم پيمان خود «بکر» وارد صحنه گرديده و در نتيجه يک نفر از افراد قبيله «خزاعه» را کشتند و بدين وسيله صلح حديبيّه نقض گرديد.

کفار قريش از اين نقض معاهده پشيمان گشته، ابوسفيان را براي عذرخواهي و تجديد قرار داد به محضر پيامبر اکرم، فرستادند. ابوسفيان به حضور آن حضرت رسيد و در خواست امان و تجديد پيمان نمود، ولي آن حضرت به سخنان او ترتيب اثر نداد.

ابوسفيان به ناچار به نزد اميرمؤمنان، علي(ع) شرف ياب شد واز وي درخواست نمود که در نزد پيامبر اکرم(ص) شفاعت نمايد.

علي(ع) در جواب فرمود: پيامبر خدا(ص) با شما پيماني بست و هرگز از پيمانش برنمي گردد…

در اين هنگام، امام حسن(ع) که کودک خردسالي بود، به حضور پدر آمد و ابوسفيان خواست که علي(ع) اجازه دهد فرزندش حسن، نزد پيامبر اکرم(ص) از ابوسفيان شفاعت کند.

با شنيدن اين سخنان، امام حسن نزد ابوسفيان رفت و با يک دست بر بيني او و با دست ديگر بر محاسن او زد و خداوند، او را به زبان آورد تا بگويد:اي ابوسفيان! بگو جز خداي يکتا خدايي نيست و محمد رسول خداست، من (برايت) شفاعت کنم.

پس آنگاه علي(ع) (که با شنيدن سخنان فرزندش فوق العاده خوشحال شده بود) فرمود:

سپاس خداوندي را سزاست که در ذرّيه محمد(برگزيده اي) مانند يحيي بن زکريا قرار داد که در کودکي از جانب خداوند به او حکمت (علم و دانش مخصوص) عطا گرديد.»

 بحارالانوار، ج 43، ص 326