در زمان مرحوم آيت الله العظمي بروجردی، سعود بن عبدالعزیز به ایران آمد (سعود بن عبد العزیز پسر اول عبدالعزیز است و عبدالعزیز هم همان فردی بود که مذهب عربستان را به سمت وهابی سوق داد) و فرستاده وزیر خارجه عربستان، به همراه وزیر خارجه ایران، سفیر ایران و وزیر دربار، خدمت آيت الله العظمي بروجردی آمدند و اظهار داشتند که آقای ملک سعود می‌خواهد خدمت شما برسد؛ اما مرحوم آيت الله العظمي بروجردی در همان بدو امر امتناع کردند.

خیلی از بزرگان تلاش کردند و حتی برخی از مراجع با ایشان صحبت کردند که شما مدافع تقریب بین مذاهب هستید و اگر آنها به قم بیایند و با شما ملاقات کنند، برای شیعه مایه اعتبار است. ایشان در پاسخ فرمودند: اگر پادشاه سعودی، به قم بیاید، به دیدن من می‌آید، ولی به زیارت فاطمه معصومه (سلام الله عليها) نمی‌رود و اینکه یک پادشاه، به عنوان من، به قم وارد بشود و نسبت به خانم فاطمه معصومه(سلام الله عليها) بی‌احترامی کند، هتک اهل بیت است و من به عنوان مرجع این مذهب، نمی‌توانم تحمل کنم که مذهب، این گونه مورد هتک قرار بگیرد.بنابراین، ایشان به خاطر مقام خانم حضرت معصومه(سلام الله عليها) ملاقات با پادشاه عربستان را نپذیرفتند.

موسسه حضرت ولی عصر عج

 با وجود اينكه سنّ خانم حضرت فاطمه معصومه کم بوده، اما دارای شخصیت عظیم القدری بوده است؛ به طوری که قبل از ولادت ایشان، طبق روایات صحیح، حضرت صادق (عليه السلام) فرمودند که دختری صالحه با اوصافی که دارند از فرزندان من در قم مدفون می‌شود و آنجا برای شیعیان پناهگاه است.

به همین خاطر، همیشه شهر مقدس قم در طول تاریخ، مأوا و مسكن عالمان و فقیهان و محدثان بسیار بزرگی، همانند اشعریون و ابن قولویه و صدوقین و دیگران بوده است و به خصوص در این زمان، حوزه علمیه با بركت و با عظمت قم در كنار قبر مقدس آن حضرت بر قرار گشته است که باغبانانی همچون آيت الله العظمي حائری یزدی و آيت الله العظمي محمد تقی خوانساری و آيت الله العظمي حجت و آيت الله العظمي بروجردی و دیگران داشته است و هم اكنون دنیای اسلام، بلكه جهان، از فیض و نورانیت این حوزه استفاده می‌كنند و علم و دانش از قم به سایر بلاد می‌رود و همه اینها از بركات قبر مطهر كریمه اهل بیت (ع) است.

آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی ، میلاد حضرت معصومه سلام الله‌ علیها در جمع طلاب و فضلای حوزه

1ـحضرت فاطمه معصومه سلام عليها هنگاميكه در ساوه مريض شده به اطرافيانش فرمود:

مرا به قم ببريد زيرا از پدرم شنيدم كه فرمود:"شهر قم مركز شيعيان ما مي باشد”

( درياي سخن، تأليف سقازاده تبريزي.)

2ـ حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها از فاطمه دختر امام صادق عليه السلام از فاطمه دختر امام باقر عليه السلام از فاطمه دختر امام سجاد عليه السلام از فاطمه دختر امام حسين عليه السلام از زينب دختر اميرالمؤمنين عليه السلام از حضرت فاطمه ‌زهرا سلام الله عليها نقل مي كند كه فرمود:

“همانا هر كه با محبت آل محمد بميرد شهيد مرده است”

(عوالم، ج 21 ص 354 ح 3)

3ـ حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها از فاطمه دختر امام صادق عليه السلام از فاطمه دختر امام باقر عليه السلام از فاطمه دختر امام سجاد عليه السلام از فاطمه دختر امام حسين عليه السلام از ام كلثوم دختر اميرالمؤمنين از فاطمه ‌زهرا سلام الله عليها نقل مي كند كه پيامبر صلي الله عليها و آله و سلم فرمود:

هنگاميكه مرا به آسمان بردند داخل بهشت شدم در آنجا قصري از در سفيد ميان خالي ديدم كه داراي دري بود زينت شده با در و ياقوت و بر آن در پرده اي آويخته بود.

من سرم را بلند كردم، ديدم بر در نوشته است:"لا اله الا الله، محمد رسول الله، عليه ولي القوم"، يعني:"خدائي جز خداي يگانه نيست، محمد رسول خداست، علي ولي و صاحب اختيار مردم است"، و بر پرده نوشته شده بود:"به به،‌كيست مثل شيعيان علي"؟

داخل شدم، در آنجا قصري از عقيق سرخ ميان خالي ديدم كه دري داشت از نقره كه به زبرجد سبز زينت شده بود و بر آن در نيز پرده اي آويخته شده بود. سرام را بلند كردم، ديدم بر در نوشته شده:"محمد رسول خداست علي وصي مصطفي است” و بر پرده نوشته شده:"بشارت بده شيعيان علي را بحلال زادگي".

داخل شدم، قصري از زبرجد سبز ميان خالي ديدم كه بهتراز آن نديده بودم، اين قصر دري داشت از ياقوت سرخ كه با لؤلؤ زينت شده بود و بر آن در پرده اي آويخته شده بود، سرم را بلند كردم ديدم بر پرده نوشته شده:"شيعيان علي رستگارانند".

گفتم: اي حبيبم جبرئيل! اين قصر از آن كيست؟ گفت: از آن پسر عمو و جانشين تو علي بن ابيطالب است. و همه مردم در روز قيامت برهنه و پاي برهنه محشور مي شوند مگر شيعيان علي. و همه مردم را باسم مادرشان صدا مي زنند مگر شيعيان علي كه باسم پدرانشان صدا زده مي شوند.

گفتم: حبيبم جبرئيل! چرا چنين خواهد بود؟! گفت: چون اينها علي را دوست دارند، لذا حلال زاده اند

(بحارالانوار، ج 68 ص 76 ح 136)

4ـ حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها از فاطمه دختر امام صادق عليه السلام از فاطمه دختر امام باقر عليه السلام از فاطمه دختر امام سجاد عليه السلام از فاطمه و سكينه دختران امام حسين عليه السلام از ام كلثوم دختر فاطمه‌زهرا سلام الله عليها از فاطمه زهرا سلام الله عليها نقل مي كند كه فرمود:

«آيا فراموش كرديد كلام رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را در غدير خم كه فرمود:"هر كه را من مولاي اويم علي مولای اوست”

( صحيفه الرضا، ص 172ـ 225 ح 109)

 

پس از دفن كريمه اهلبيت، موسي بن خزرج سايباني از بوريا بر فراز قبر شريفش قرار داد.

ـ آنگاه زينب دختر امام جواد(ع) قبه اي از آجر بر فراز آن بنا كرد.

• ـ در سال 413 هـ . حرم مطهر با كاشيهاي نفيس مزين شد.

• ـ در سال 529 هـ . گنبد جديدي بنياد گرديد.

• ـ در سال 529 هـ . گنبد مطهر پايان يافت.

• ـ به سال 1218 هـ . تذهيب گنبد مطهر پايان يافت.

• ـ در آن تاريخ روي گنبد با 12000 خشت طلا مزين گرديد.

• ـ قصيده معجزيه مربوط به همين تاريخ است.

• ـ‌ ضريح نقره اي به سال 1275 هـ . ساخته شد.

• ـ مأذنه هاي ايوان طلا به سال 1285 هـ . بنياد گرديد.

• ـ اين مأذنه ها به سال 1301 هـ . تهذيب شد.

• ـ درِ خاتم روضه مطهره به سال 1292 هـ . ساخته شد.

• ـ صحن جديد به سال 1303 هـ . تأسيس شد.

• ـ درِ نقره اي حرم مطهر به سال 1306 هـ . ساخته شد.

مخدرات مدفون در داخل حرم

در داخل حرم مطهر و در زير گنبد علاوه بر حضرت معصومه(ع) پنج تن از مخدرات آرميده اند كه عبارتند از:

• 1ـ ميمونه، دختر موسي مبرقع و نوه امام جواد(ع)

• 2ـ ام محمد، دختر موسي مبرقع و نوه امام جواد(ع)

• 3ـ ام قاسم، دختر علي كوكبي

• 4ـ ام اسحاق، جاريه محمد فرزند موسي مبرقع

• 5ـ ام حبيب، جاريه ابوعلي نوه امام رضا(ع)

طبق گزارش تاريخ قم در قرن سوم هجري دو قبه به جاي گنبد فعلي بوده كه قبه اول بر فراز مطهر حضرت معصومه و قبور ام محمد و ام اسحاق قرار داشت.

و قبه دوم بر فراز قبور ام حبيب، ام اسحاق و ميمونه قرار گرفته بود.(تاريخ قم ص 214 )

آخرين گزارش از سرداب مجاور حضرت معصومه  سلام الله عليها

آخرين اطلاعاتي كه از وضع سردابهاي حرم مطهر حضرت معصومه(ع) در دست است، به عهد ناصرالدين شاه(متوفاي 1313 هـ .) و به زمان فرش كردن حرم مطهر با مرمرً مربوط مي شود.

تنها خبر مستندي كه به دست ما رسيده، گزارشي است كه"آقاي ميرزا موسي فراهاني” بدون واسطه از مرحوم:"آقا حسين مجتهد قمي” ذكر كرده است.

ميرزا موسي، پسر ميرزا علي، نوه ميرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهاني، در رجب 1262 هـ . متولد شده، از سال 1300 هـ . در مشهد مقدس اقامت گزيده، آثار ارزشمندي را از خود به يادگار نهاده، كه از آن جمله است:

• 1ـ اقامه البرهان، در اصول دين، كه به سال 1302 هـ . تأليف كرده.

• 2ـ مفايتح المحبه، ترجمه ينابيع الموده، كه به سال 1305 هـ . ترجمه كرده است. و اما"آقا حسين مجتهد قمي” شخصيت برجسته شهر مذهبي قم در اوايل قرن چهاردهم، از شاگردان شيخ انصاري و صاحب جواهر بود.

او در قم از نفوذ عجيبي برخوردار بود، كلمات شيخ انصاري را دقيقاً به خاطر داشت، مشكلات علمي را به راحتي حل مي كرد، در تدريس بسيار نيرومند بود، در تقوي و ملكات انساني مقامي بس والا داشت.(نقباء البشر، ج 2ص 507)

مرحوم آقا حسين مجتهد، در عهد خود به:"كوچه حرمي” شهرت داشت، او جد:"حرم پناهي” ها، و جد امي:"اشراقي” هاي قم بود، و به سال 1327 هـ . رحلت نموده، در صحن مطهر، مقابل مقبره شيخ فضل الله نوري مدفون شد.

در عهد ما غير از قطب راوندي، تنها قبر مرتفع در صحن حضرت معصومه مربوط به ايشان است.

ميرزا موسي فراهاني در كتاب"اقامه‌ البرهان” از اين شخصيت برجسته و مرجع عالي رتبه، گزارش زير را نقل كرده است:

هنگامي كه حرم مطهر را با مرمر فرش مي كردند، در قسمت پائين پاي حضرت معصومه(ع) روزنه اي به سرداب مقدس باز شد.

ضروري به نظر مي رسيد كه افرادي انتخاب شوند و به داخل سرداب بروند و وضع آنجا را بررسي كنند، تا معلوم شود كه آيا نيازي به تعمير و و مرمت هست يا نه؟ از اين رو دو نفر از بانوان صالحه انتخاب شدند، چراغي با خود برداشته به داخل سرداب رفتند.

معلوم شد كه اين سرداب هيچ ربطي به قبر مطهر حضرت معصومه(ع) ندارد، بلكه سردابي است در قسمت پائين پاي آن حضرت.

در اين سرداب سه پيكر پاك و مطهر آرميده بود، كه يكي بانو و دو تن ديگر كنيز و سياه بودند.

آن بانوي مجلله در وسط و دو كنيز سياه با گيسوان مجعد در پائين پاي آن بانو قرار داشتند.

اين سه پيكر پاك و مطهر به قدري تر و تازه بودند كه گوئي همين امروز روح از بدنشان مقارقت نموده است.( اقامه البرهان ص 479)

از بررسي كتب تاريخ معلوم مي شود كه اين بانوي مجلله"ميمونه” دختر موسي مبرقع مي باشد، زيرا صاحب تاريخ قم تصريح كرده كه قبه ي ملاصق به قبه ي حضرت معصومه(ع) بر سر تربت ميمونه بنا شده است.( تاريخ قم ص 217)

و اما دو كنيز سياه كه در آن بقعه شريفه مدفونند، عبارتند از:

• 1ـ ام اسحاق، كنيز محمد بن موسي مبرقع.

• 2ـ ام حبيب، كنيز ابو علي محمد بن احمد.(ابو علي از تبار امام هشتم و از سادات جليل القدر است، كه روز يكشنبه سوم ربيع الاول 315 هـ . در قم درگذشته، در كنار محمد بن موسي مبرقع دفن شده است)

صاحب تاريخ قم تصريح دارد كه اين دو كنيز در حرم مطهر حضرت معصومه(ع) و در بقعه مجاور و ملاصق بقعه آن حضرت دفن شده اند.(تاريخ قم ص 214)

در عظمت اين سه بانوي بزرگوار همين بس كه پس از 11 قرن بدن مباركشان هيچ تغيير ي نکرده است .

پيكرهائي كه هرگز نمي پوسند

تغيير نيافتن اجساد مطهر رسول اكرم ائمه اطهار(ع) جزء عقايد حتمي و مسلم ما مي باشد و از برخي از احاديث استفاده مي شود كه جسد هيچ پيامبري نمي پوسد، و اينك به نقل سه نمونه بسنده مي كنيم:

1ـ‌ رسول اكرم(ص) مي فرمايد:

“ان الله حرم لحومنا علي الارض ، فلا يطعم منها شيئا “:

“خداوند گوشت هاي ما را بر زمين حرام كرده، هرگز زمين چيزي از گوشت ما را نمي خورد"(بصائر الدرجات ص 444)

2ـ امام صادق(ع) مي فرمايد:

“ان الله عزوجل حرم عظامنا علي الارض و حرم لحومنا علي الدود ان يطعم منها شيئا":

“خداوند استخوان هاي ما را بر زمين و گوشت هاي ما را بر كرمها حرام كرده، آنها هرگز چيزي از گوشت ما را نمي خورند"(من لا يحضره الفقيه: ج 1ص 121).

3ـ‌ در فرازي از يك حديث طولاني آمده است:

“و کذلک الانبياء (ع) لا يتغيرون و لا ياکلهم التراب “:

“پيامبران نيز چنين هستند، هرگز تغيير پيدا نمي كنند و زمين جسد آنها را نمي خورد".(علل الشرائع: ج 1ص 80)

اما در مورد اشخاص مؤمن و صالح كه در طول تاريخ اجساد بسياري از آنها به صورت تر و تازه كشف شده، در روايات وارده از خاندان عصمت و طهارت به اعمالي اشاره شده كه آنها موجب مي شوند پيكر انسان در قبر نپوسد و با گذشت زمان تر و تازه بماند.

مولي حيدر خوانساري، استادِ آغا حسين خوانساري در كتاب پرارج:"زيده التصانيف” از امام رضا(ع) روايت كرده كه فرمود:

“هر كس نتواند به زيارت من بيايد، برادرم را در ري يا خواهرم را در قم زيارت كند كه همان ثواب زيارت مرا در مي يابد".

(زيده التصانيف،ج 6ص 159)

از اين حديث جلالت قدر حضرت حمزه بن موسي بن جعفر(ع)(مدفون در حضرت عبدالعظيم) نيز روشن مي شود.

ميرزا محمد تقي سپهر، متوفاي 1297 هـ . در كتاب"زندگاني امام كاظم(ع)” از مجلدات"ناسخ التوريخ” از امام رضا(ع) روايت كرده است كه فرمود:

“من زار المعصومه بقم کمن زارني":

“هر كس معصومه را در قم زيارت كند مانند كسي است كه مرا زيارت كرده باشد".

(ناسخ التواريخ،ج 3ص 68.)

حاج شيخ ذبيح الله محلاتي نيز اين حديث را در كتاب ارزشمند"رياحين الشريعه” نقل كرده، جز اينكه نسبتش را به كتاب كامل الزيارات داده است(رياحين الشريعه،ج 5ص 35)البته در كامل الزيارات چاپي چنين حديثي وجود ندارد، ولي اگر اين حديث در كتب حديثي پيدا شود فوق العاده ارزشمند است، زيرا لقب"معصومه” فقط در اين حديث از معصوم(ع) رسيده است.