روزی از امام جعفر صادق عليه السلام سوال كردند: روزگار خود را چگونه سپری می فرمائی؟

حضرت در جواب فرمود: عمر خويش را بر چهار پايه و ركن اساسی سپری می نمايم:

• می دانم آنچه كه روزی برای من مقدر شده است، به من خواهد رسيد و نصيب ديگری نمی گردد.

• مي دانم دارای وظائف و مسئوليت هائی هستم، كه غير از خودم كسی توان انجام آن ها را ندارد.

• مي دانم مرا مرگ در می يابد و ناگهان بدون خبر قبلی مرا می ربايد؛ پس بايد هر لحظه آماده مرگ باشم.

• و می دانم خدای متعال بر تمام امور و حالات من آگاه و شاهد است و بايد مواظب اعمال و حركات خود باشم.

مستدرك الوسائل: ج 12، ص 172، ح 15.

يكي از اصحاب امام جعفر صادق عليه السلام حكايت كند:

روزي در مِني و عرفات در حضور آن حضرت مشغول خوردن انگور بوديم، كه فقيري آمد و تقاضاي كمك كرد.

حضرت يك خوشه انگور به آن فقير داد، فقير گفت: انگور نمي خواهم، چنانچه درهم و ديناري داريد، كمك نمائيد؟

امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند به تو كمك نمايد.

و فقير مقداري راه رفت و سپس بازگشت و همان مقدار انگور را درخواست كرد، ولي حضرت چيزي به او نداد و فقط فرمود: خدا به تو كمك نمايد.

بعد از آن، فقيری ديگر آمد و درخواست كمك كرد؟

حضرت چند دانه انگور به او داد، فقير آن چند دانه انگور را گرفت و گفت: «الحمد للّه رب العالمين» كه خداوند مهربان مرا روزي داد؛ و چون كه خواست برود امام عليه السلام به او فرمود: صبر كن؛ و دو دست مبارك خود را پر از انگور كرد و تحويل او داد.

فقير بار ديگر خداي تعالي را شكر و سپاس گفت؛ و خواست حركت كند كه برود، حضرت فرمود: چقدر پول همراه داري؟

فقير پول هاي خود را كه حدود بيست درهم بود نشان داد و حضرت نيز به همان مقدار درهم به او كمك نمود.

هنگامي كه فقير پول ها را از آن حضرت گرفت، شكر و سپاس خداي را به جا آورد.

و حركت كرد تا برود، حضرت فرمود: صبر كن و سپس پيراهن خود را درآورد و تحويل آن فقير داد و فرمود: آن را بپوش، فقير پيراهن را گرفت و پس از شكر خدا، نيز از آن حضرت سپاس، به جاي آورد؛ و دعاي خيري در حق حضرت كرد و رفت.

كافي، ج 4، ص ‍ 49.

حکایت زیبای داوود رقّی وكشتی در دريا

ابو جعفر طبری به نقل از داود رقّی حكايت می كند:

روزي وارد شهر مدينه شدم و منزل امام جعفر صادق عليه السلام رفتم به حضرتش سلام كرده و با حالت گريه نشستم، حضرت فرمود: چرا گريان هستي؟

عرض كردم: اي پسر رسول خدا! عدّه اي به ما زخم زبان مي زنند و مي گويند: شما شيعه ها هيچ برتري بر ما نداريد و با ديگران يكسان مي باشيد.

حضرت فرمود: آن ها از رحمت خدا محروم هستند و دروغ گو مي باشند.

سپس امام عليه السلام از جاي خود برخاست و پاي مبارك خود را بر زمين سائيد و اظهار نمود: به قدرت و اذن خداوند تبارك و تعالي ايجاد شو، پس ‍ ناگهان يك كشتي قرمز رنگ نمايان گرديد؛ و در وسط آن درّي سفيد رنگ و بر بالاي كشتي پرچمي سبز وجود داشت كه روي آن نوشته بود:

«لا إله إلاّ اللّه، محمد رسول اللّه، علي وليّ اللّه، يقتل القائم الاعداء، و يبعث المؤمنون، ينصره اللّه» يعني؛ نيست خدائي جز خداي يكتا، محمد رسول خدا، علي ولي خداست، قائم آل محمد عليهم السلام دشمنان را هلاك و نابود مي گرداند و خداوند او را به وسيله ملائكه ياري مي نمايد.

در همين بين متوجه شدم كه چهار صندلي درون كشتي وجود دارد، كه از انواع جواهرات ساخته شده بود، پس امام صادق عليه السلام روي يكي از صندلي ها نشست و دو فرزندش حضرت موسي كاظم و اسماعيل را كنار خود نشانيد؛ و به من فرمود: تو هم بنشين. چون همگي روي صندلي ها نشستيم؛ به كشتي خطاب كرد و فرمود: به امر خداوند متعال حركت كن.

پس كشتي در ميان آب دريائي كه از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر بود، حركت كرد تا رسيديم به سلسله كوه هائي كه از دُرّ و ياقوت بود؛ و سپس به جزيره اي برخورديم كه وسط آن چندين قبّه و گنبد سفيد وجود داشت و ملائكه الهي در آن جا تجمّع كرده بودند.

هنگامي كه نزديك آن ها رسيديم با صداي بلند گفتند: ياابن رسول الله! خوش آمدي.

بعد از آن، حضرت فرمود: اين گنبدها و قبّه ها مربوط به آل محمد، از ذريّه حضرت رسول صلوات الّله عليهم است، كه هر زمان يكي از آن ها رحلت نمايد، وارد يكي از اين ساختمان ها خواهد شد تا مدت زماني را كه خداوند متعال تعيين و در قرآن بيان نموده است:

ثمّ رددنالكم الكرّة عليهم و امددناكم بأموال و بنين و جعلناكم اكثر نفيرا [ سوره اسراء: 6.] يعني؛ شما اهل بيت رسالت را مرتبه اي ديگر به عالم دنيا باز مي گردانيم….

و بعد از آن، دست مبارك خود را درون آب دريا كرد و مقداري درّ و ياقوت بيرون آورد و به من فرمود: اي داود! چنانچه طالب دنيا هستي اين جواهرات را بگير.

عرضه داشتم: ياابن رسول الله! من به دنيا رغبت و علاقه اي ندارم، پس ‍ آن ها را به دريا ريخت و سپس مقداري از شن هاي كف دريا را بيرون آورد كه از مُشك و عَنبر خوشبوتر بود؛ و چون همگي، آن را استشمام كرديم به دريا ريخت؛ و بعد از آن فرمود: برخيزيد تا به اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب، ابو محمد حسن بن علي، ابو عبدالله حسين بن عليّ، ابو محمد علي بن الحسين و ابو جعفر محمد ابن علي سلام كنيم.

پس به امر حضرت برخاستيم و حركت كرديم تا به گنبدي در ميان گنبدها رسيديم و حضرت پرده اي را كه آويزان بود بلند نمود پس اميرالمؤمنين امام علي عليه السلام را مشاهده كرديم كه در آنجا نشسته بود، بر حضرتش سلام كرديم.

سپس وارد قبّه اي ديگر شديم و امام حسن مجتبي عليه السلام را ديديم و سلام كرديم، تا پنج گنبد و قبّه رفتيم و در هر يك امامي حضور داشت تا آخر، كه امام محمد باقر عليه السلام بود و بر يكايك ايشان سلام كرديم.

بعد از آن، حضرت صادق آل محمد صلوات اللّه عليهم فرمود: به سمت راست جزيره نگاه كنيد، همين كه نظر كرديم چند قبّه ديگر را ديديم كه بدون پرده بود، پس عرضه داشتم: ياابن رسول الله! چطور اين قبّه ها بدون پرده است؟!

در پاسخ اظهار نمود: اين ها براي من و ديگر امامان بعد از من خواهد بود؛ و سپس فرمود: به ميان جزيره توجّه نمائيد؛ و چون دقّت كرديم گنبدي رفيع و بلندتر از ديگر قبّه ها را ديديم كه وسط آن تختي قرار داشت.

بعد از آن امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: اين قبّه مخصوص قائم آل محمد عليهم السلام است؛ و سپس فرمود: آماده باشيد تا بازگرديم، و كشتي را مخاطب قرار داد و فرمود: به قدرت و امر خداوند متعال حركت كن، پس ناگهان بعد از لحظاتي در همان محل قرار گرفتيم.

 _{دلائل الامامة، ص 294.}

شخصي نزد امام جعفر صادق عليه السلام حضور يافت؛ و عرضه داشت:

ياابن رسول اللّه! پدرم پير و ضعيف گشته است به طوري كه همانند بچه كوچك بايد در خدمت او باشم؛ و نيز او را براي قضاء حاجت بغل مي كنم.

حضرت فرمود: چنانچه توان داشته باشي بايد اين كار را ادامه دهي؛ و نيز بايد با كمال ملاطفت و مهرباني برايش لقمه بگيري و دهانش بگذاري.

و انجام اين امور فرداي قيامت، راه ورود به بهشت را برايت آسان مي گرداند.

جامع السّعادات مرحم نراقی، ج 2، ص 265

   روزي ابن ابي العوجاء از هشام بن حكم - كه هر دو از شاگردان امام جعفر صادق عليه السلام هستند، پرسيد: آيا خداوند متعال حكيم و به همه امور و مسائل دانا است؟

پاسخ داد: آري، او حكيم ترين و داناترين حكيمان و عالمان است.

پرسيد: آيه قرآن فانكحوا ماطاب لكم من النّساء مثني و ثلاث و رباع فإن خفتم… [ سوره نساء: آيه 3.] كه مي فرمايد: آنچه از زنان مورد علاقه شما قرار گيرد مي توانيد تا چهار زن ازدواج نمائيد و اگر نتوانستيد بين آن ها عدالت نمائيد، به يك نفر اكتفا كنيد، آيا ضروري و حتمي است؟

هشام گفت: بلي، سپس پرسيد: پس اين آيه قرآن ولن تستطيعوا ان تعدلوا بين النّساء… [ سوره نساء: آيه 129.] كه مي فرمايد: هرگز نخواهيد توانست بين زنان به عدالت رفتار نمائيد، آيا با آيه قبل منافات ندارد؟

اگر خداوند، حكيم است؛ پس چرا دو سخن مخالف و ضد يكديگر در يك موضوع ايراد مي نمايد؟

هشام از دادن پاسخ صحيح ساكت ماند؛ و سريع به سمت منزل امام صادق عليه السلام حركت نمود و چون به مدينه رسيد و بر آن حضرت وارد گرديد، امام عليه السلام فرمود: چه عجب، الان كه موقع حج نيست، چطور اين جا آمده اي؟!

هشام گفت: به جهت يك مشكل علمي كه ابن ابي العوجاء از من سوال نمود و نتوانستم جواب آن را بگويم، به حضور شما آمدم؛ و سپس داستان را به طور مشروح براي حضرت تعريف كرد.

حضرت فرمود:

در رابطه با آيه اوّل، مقصود مصارف و مخارج زن مي باشد يعني اگر امكانات مالي برايتان فراهم بود و مايل بوديد، مي توانيد تا چهار زن را ازدواج نمائيد؛ وگرنه بيش از يكي حق نداريد.

و اما نسبت به دومين آيه قرآن، مقصود علاقه و محبت است، كه امكان ندارد مردي نسبت به تمام همسران خود يك نوع ابراز علاقه و محبت داشته باشد.

بنابراين در اين جهت، رعايت عدالت امكان ندارد، برخلاف آيه اول كه امكان عدالت هست و مي توان براي هر كدام يك نوع لباس، منزل، خوراك و… تهيه و در اختيار آن ها قرار داد.

بعد از آن هشام از حضرت صادق عليه السلام خداحافظي كرد و چون نزد ابن ابي العوجاء آمد و جواب حضرت را بازگو نمود، ابن ابي العوجاء گفت: به خدا قسم! اين جواب از خودت نمي باشد .

 اعيان الشّيعة، ج 1، ص 662.

روزي منصور دوانيقي امام صادق عليه السلام را به دربار خود احضار كرد، هنگامي كه حضرت وارد شد، كنار منصور - كه برايش محلّي در نظر گرفته شده بود - نشست.

پس از آن، منصور دستور داد تا فرزندش مهدي را بياورند؛ و چون آمدن مهدي مقداري به تأخير افتاد، منصور با تهديد گفت: چرا مهدي نيامد؟

اطرافيان در پاسخ گفتند: همين الآن خواهد آمد.

هنگامي كه مهدي وارد مجلس شد، خود را آراسته و خوشبو كرده بود؛ منصور خطاب به امام صادق عليه السلام كرد و اظهار داشت:

ياابن رسول اللّه! حديثي را پيرامون ديدار و رسيدگي به خويشان برايم گفته اي، دوست دارم آن حديث را تكرار فرمائي تا فرزندم، مهدي نيز بشنود.

حضرت صادق آل محمد صلوات اللّه عليهم فرمود:

اميرالمؤمنين علي عليه السلام از رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: چنانچه مردي با يكي از خويشان خود صله رحم نمايد و از عمرش سه سال بيشتر باقي نباشد، خداوند متعال آن را به مدت سي سال طولاني مي نمايد؛ و اگر قطع صله رحم نمود و سي سال از عمرش باقي بود، خداوند آن را سه سال مي گرداند.

منصور گفت: اين حديث خوب بود؛ ولي قصد من آن نبود، حضرت فرمود:

بلي، پدرم از اميرالمؤمنين علي عليه السلام و او از رسول خدا صلي الله عليه و آله روايت نمود: صله رحم سبب عمران و آبادي خانه و زندگي است؛ و نيز موجب افزايش عمر خواهد بود، گرچه از خوبان نباشد.

منصور گفت: اين خوب بود، ولي منظورم حديث ديگري است.

امام جعفر صادق عليه السلام فرمود:

پدرم باقرالعلوم از پدرش زين العابدين و او از پدرش سيّدالشّهداء، از اميرالمؤمنين علي عليهم السلام و او از رسول خدا صلي الله عليه و آله حديثي را نقل كرده است، كه فرمود:

صله رحم بازخواست شب اوّل قبر و محاسبات قيامت را آسان مي گرداند؛ و دل مرده را با از بين بردن كينه ها و حسادت ها و ناراحتي ها زنده و شاداب مي نمايد.

در اين هنگام منصور گفت: آري، منظورم همين حديث بود.

_{امالي شيخ طوسي: ص 316}